Zachęta na Ochotę / A Possible Future? – otwarta dyskusja o Wyobraźni w Czasach Kryzysu

 

„Zachęta na Ochotę” to wydarzenie wyrastające z projektu „A Possible Future?”. Zajmujemy Salę 13, aby otworzyć laboratorium — niczym osobliwe alchemiczki i alchemicy, ujawnimy swój sekretny proces — podczas jedenastego spotkania w Zachęcie.
Podzielimy się refleksjami z dziesięciosesyjnego laboratorium „Wyobraźnia w Czasach Kryzysu”, a zaangażowane artystki i artyści (14+2) opowiedzą o swoich poszukiwaniach i zaprezentują fragmenty rozwijanych w tym procesie realizacji. Wydarzenie zwieńczy moment partycypacyjny, w którym publiczność będzie mogła bezpośrednio włączyć się w powstającą kreację, potwierdzając główne założenie projektu: że wyobraźnia jest istotną formą kolektywnej praktyki.

 

Gdzie: Galeria Zachęta, Sala wystawowa nr 13 (parter)

ARTYSTKI, ARTYŚCI, UCZESTNICZKI, UCZESTNICY:
Paulina Szczęsna,Katarzyna Pawłowska,Magdalena Walusiak, Agnieszka Karpińska, Michalina Pasierbska, Łukasz Adamus, Antonina Dukowicz, Weronika Banach, Weronika Jankowska, Grzesiek Dzięgielewski, Weronika Banul, Lizaveta Dubinchina, Karol Wójcicki, Justyna Otwinowska  

KOORDYNACJA LABORATORIUM / KURATORZY
Natalia Lis, Pavel Tavares

Multimedialna instalacja

„A Possible Future?” to multimedialna instalacja, która wyłania się z pracy kolektywnego laboratorium organizowanego przez Fundację Strefa Wolnosłowa i goszczonego w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki. Prezentuje twórczość artystów i artystek, którzy w pogłębiony sposób eksplorują perspektywy spekulatywne, mierząc się z kryzysem wyobraźni dotykającym naszą współczesność. W epoce naznaczonej systemową niestabilnością i niepewnymi trajektoriami instalacja ta ukazuje praktykę artystyczną jako krytyczną metodologię, która pozwala zarówno nawigować, jak i tworzyć nowe wyobrażenia przyszłości.

 

Projekt wyrasta z krytycznego namysłu nad teraźniejszością. Mierzy się z lękami i kruchością naszych czasów, traktując je nie jako punkt dojścia, lecz jako impuls do poszukiwania. Uczestniczący artyści i artystki zostali zaproszeni do wyjścia poza reaktywne postawy i do aktywnego spekulowania nad tym, co może wyłonić się z ruin teraźniejszości. Ich prace przeciwstawiają się zarówno dystopijnym kliszom, jak i utopijnemu eskapizmowi. Instalacja zagłębia się w złożoną i często sprzeczną przestrzeń „tego, co możliwe”, badając, w jaki sposób potencjalne przyszłości są już zakorzenione w materialnych i afektywnych realiach teraźniejszości.

 

Powstała w efekcie instalacja jest polifonią artystycznych propozycji. Za pomocą różnorodnych mediów i działań performatywnych artyści i artystki formułują zniuansowane wizje, które mierzą się z palącymi pytaniami politycznymi, społecznymi i ekologicznymi naszych czasów. Prace nie oferują ostatecznych odpowiedzi ani gotowych rozwiązań. Funkcjonują raczej jako narzędzia koncepcyjne i estetyczne ramy, które zapraszają widza do procesu krytycznej refleksji.

 

„A Possible Future?” jest więc czymś więcej niż zbiorem obiektów artystycznych; to intelektualne i sensoryczne środowisko zaprojektowane po to, by prowokować dialog. Podkreśla kluczową rolę wyobraźni jako formy praktyki politycznej i społecznej — środka, dzięki któremu możemy zacząć artykułować i konstruować alternatywy wobec pozornie nieuniknionej przyszłości. Instalacja zachęca nas, byśmy mierzyli się z kruchością obecnego momentu nie jako ze stanem paraliżu, lecz jako z przestrzenią potencjalnej przemiany.

 

ARTYSTKI, ARTYŚCI, UCZESTNICZKI, UCZESTNICY: 

Paulina Szczęsna, Katarzyna Pawłowska, Magdalena Walusiak, Agnieszka Karpińska, Michalina Pasierbska, Łukasz Adamus, Antonina Dukowicz, Weronika Banach, Weronika Jankowska, Grzesiek Dzięgielewski, Weronika Banul, Lizaveta Dubinchina, Karol Wójcicki, Justyna Otwinowska

KOORDYNACJA LABORATORIUM / KURATORZY

Natalia Lis, Pavel Tavares

Weronika Banach


Hybris

Hybris to interaktywna instalacja łącząca rzeźbę organiczną z technologią. Popiersie pokryte częściowo ostrymi, chitynowymi wypustkami kontrastuje z gładką powierzchnią, w którą wbudowany jest ekran. Dotknięcie czujnika aktywuje krótkie futurystyczne scenariusze wyświetlane na monitorze. Odbiorca staje się inicjatorem narracji, wywołując wizje generowane przez sztuczną inteligencję. „Hybris” podkreśla ambicję przekraczania naturalnych granic i pragnienie przewidywania jutra. Rzeźba działa jak hybryda organizmu i maszyny, reagująca na obecność człowieka. To spotkanie materii i kodu, ciała i interfejsu. Instalacja otwiera przestrzeń do refleksji nad kierunkiem, w którym zmierza przyszłość.

Justyna Otwinowska


Archeologia przyszłości.
W przyszłości zmiany technologiczne następują w tak szybkim tempie, że przedmioty codziennego użytku tracą znaczenie często nawet w ciągu 1 roku. Przykłada się do tego również presja konsumpcyjna i model życia promujący wartość stałej nowości. Ludzie w błyskawicznym tempie tracą nie tylko umiejętność posługiwania się przedmiotami, ale nawet wiedzę o ich przeszłym znaczeniu. Jednocześnie, staje się modna nostalgia za przeszłością. Przez to intratnym rzemiosłem jest archeologia. Archeolog wydobywa z różnych czeluści stare przedmioty, a kolekcjonerzy starają się odgadnąć ich przeznaczenie. Stare przedmioty mogą też stawać się dziełami sztuki.

Weronika Banul


7 stanów jutra
7 stanów jutra to cykl siedmiu krótkich wideo pokazujących, jak ciało reaguje na przyszłość. W świecie przyspieszającej technologii, narastających kryzysów i przeciążenia informacyjnego człowiek staje się coraz bardziej kruchy. Każdy film przedstawia odrębny stan emocjonalny.
Rekwizyty takie jak kołdra, worek, krzesło i tablica stają się symbolicznymi narzędziami do nakreślenia emocji. Pokazują, jak przyszłość wpływa na ruch, gesty i poczucie sprawczości. Całość tworzy intymną mapę współczesnego lęku oraz prób radzenia sobie z nim.

Weronika Jankowska


Przestrzeń (nie)osobista
Korytarz.
Przejście. Wewnątrz czy na zewnątrz?
W świecie indywiduów,
tłumie samotności.
Mikro życie w makro rzeczywistości.

Grzegorz Dzięgielewski


Obcy 2055
To przyszłość, w której Warszawa jest bogata i zewsząd przyciąga tysiące ludzi. Ale jest dla nich nieznośnie droga do życia. Dlatego wiele osób przyjeżdża tylko na trochę. Zarobić i wyjechać. Dużo pracują i śpią w hotelach kapsułowych. Ich życie w tym mieście jest tymczasowe. Nie szukają przyjaciół, bo zaraz będą wracać. Ale próbują urządzić się w swoich kapsułach, by poczuć się trochę u siebie. Jak w domu, którego nigdy nie będą tutaj mieć.
Jesteś tutaj pierwszy dzień, a Luna, która mieszka tu prawie rok, opowiada ci o twoich nowych współlokatorach.

Michalina Pasierbska


Cladotum
Chrobotek reniferowy (łac. Cladonia rangifera) - porost. Ze względu na swój wygląd, potocznie nazywany mchem.
Chrobotek pochłania wilgoć z powietrza, ma właściwości higroskopijne, dzięki czemu służy jako jej wskaźnik (optymalne warunki to między 40-60%) oraz usuwa unoszące się zanieczyszczenia. Jest bezpieczny dla alergików.
Wraz z rozwojem świadomości o zdrowiu psychofizycznym człowieka, który wymaga kontaktu z naturą, by obniżać poziom stresu, ogólnego roztargnienia w związku z postępem nowych technologii i praktykowania uważności oraz samoświadomości, do każdego domu, mieszkania, itd. architekci, projektanci, naukowcy, psychologowie oraz lekarze zalecają wyposażenie się w zasłony, tkaninę artystyczną lub inne elementy dekoracyjno-architektoniczne i wykonane z chrobotka reniferowego.

Lizaveta Dubinchyna


Nieznana N
To seria fotokolaży, pochodzenie których nie poddaje się jednoznacznej chronologii. Na wszystkich obrazach ukazana jest ta sama kobieta, której tożsamość, przynależność czasowa oraz kontekst pojawienia się pozostają nieznane. Materiały nie posiadają dokumentacji towarzyszącej i zostały odnalezione poza granicami uznanych systemów archiwalnych, co pozwala przypuszczać ich niezamierzony, przesunięty lub pozaczasowy status. Projekt funkcjonuje jako próba rejestracji i interpretacji wizualnych świadectw z nieokreślonej przyszłości, w której pamięć, przypadek i czas tworzą niestabilną, fragmentaryczną strukturę.

Agnieszka Karpińska

 

Extended Body/Mind

Opis instalacji: Zbiór ośmiu rzeźb ceramicznych połączonych rośliną (Ceropegia Woodii)

przywodzi na myśl kości łączące się w jedno ciało, w którym poszczególne elementy wpływają na siebie wzajemnie, a ich indywidualne granice wydają się zacierać. Tworzą też

przy tym coś na kształt wspólnego umysłu, gdzie informacje przepływają w pełni swobodnie i dopełniają się: fragmenty tekstów obecne przy każdej z rzeźb łączą się w dziesiątki

równoległych narracji, które możemy odkrywać poprzez zabawę ich kolejnością i tym samym generować coraz to nowsze znaczenia.

Magdalena Walusiak


PIEŚŃ PRZYSZŁOŚCI – PERFORMANCE POETYCKI

Co stanie się z naszym językiem, kiedy każdy z nas zostanie częścią globalnej infostrady? Gdy nie będziemy już potrzebowali smarfonów, laptopów ani żadnych innych zewnętrznych urządzeń, ponieważ elektronika stanie się częścią naszego ciała w formie wszczepów i implantów? Czy język, jaki znamy dziś, będzie nam jeszcze potrzebny? Czy będzie nam potrzebne pismo w świecie, w którym informacje przesyłane są między ludźmi jako pakiety danych? Czym będą wtedy książki, które już dzisiaj coraz częściej wydają się przedmiotami ekskluzywnymi, oznaką zbytku i ekstrawagancji?

Czy w rzeczywistości, w której nasze mózgi będą podłączone bezpośrednio do sieci przepływu informacji, będzie mogło istniej coś takiego jak indywidualność i osobowość, czyli coś, co kształtuje się pod wpływem zdobywanych doświadczeń zapisywanych w ciele i pamięci? Kim będziemy, gdy każdy z nas uzyska natychmiastowy dostęp do pamięci całej naszej ludzkiej cywilizacji zgromadzonej na wszystkich dostępnych dyskach? Czy będzie istniało coś takiego, jak pamięć jednostek? Czy słowo jednostka będzie miało w ogóle jakiś sens? Czy będziemy porozumiewać się bez pomocy słów, a jedynie poprzez impulsy wysyłane z mózgu do mózgu?

To są pytania, z których wyrasta performance „Pieśń przyszłości” zaczynający się, wbrew tytułowi, od próby wyobrażenia sobie najstarszych pieśni, plemiennych rytuałów, pierwszych znaków pozostawianych jako malowidła naskalne, przez literaturę zapisywaną wyłącznie w pamięci, zanim powstało pismo, kiedy ludzkie umysły funkcjonowały zupełnie inaczej i całą zgromadzoną wiedzę musiały przechowywać na bieżąco w głowach żyjących członków społeczności. A potem dalej – pismo, druk i wreszcie elektronika. Co działo się z językiem? Performance będzie próbą zmieszczenia w tekstach poetyckich opowieści o historii naszej pamięci i sposobów zapisywania wiedzy w formie pamięci organicznej, ręcznego pisma, druku i danych cyfrowych aż do wizji przyszłości, gdy pamięć ludzka, choć zapisana nie tylko w biologicznych bazach ludzkich mózgów, ponownie stanie się pamięcią zbiorową. Może oznacza to powrót wspólnej plemiennej pieśni?

Karol Wójcicki

 

NOOFAUNA

Noosfera według Wołodymira Wernadskiego jest trzecim etapem rozwoju Ziemi — po geosferze (materii nieożywionej) i biosferze (życiu biologicznym). To stan, w którym aktywność człowieka i jego myśl stają się siłą geologiczną, kształtującą planetę równie mocno jak procesy naturalne. NOOFAUNA to praca z obszaru biologii spekulatywnej, która stawia pytania o przyszłe gatunki powstające nie drogą ewolucji, lecz poprzez technologiczną ingerencję. Animacja generowana na żywo przedstawia taką istotę i jej zachowania — pozornie autonomiczne, momentami atawistyczne, jakby odziedziczone po utraconej funkcji. Czy stworzone przez nas byty zaczną żyć własnym życiem?

 Co stanie się z nimi, jeśli nas zabraknie?

Komu właściwie służy postęp, który kreuje nowe, użytkowe gatunki, gdy stare znikają?  Noofauna to wizja postewolucyjnej, wyłaniającej się z noosfery fauny informacji — organizmów, które nie rodzą się z natury, lecz z ludzkiej myśli i technologii.

Paulina Szczęsna

 

Krzesło Transmisyjne Apokryfu

Jak mogą brzmieć słowa proroctwa przyszłości? Do kogo i jakimi słowami będą modlili się ludzie za sto lat?

Mówi się, że przyszłość objawia się już dziś — w snach i w literaturze. Zastanawiam się, czy wśród tych wizji nie pojawiają się już słowa, które dla ludzi przyszłości staną się słowami nadziei. Poprosiłam sztuczną inteligencję o wygenerowanie tekstu, który mógłby być Ewangelią za sto lat. A ponieważ nie chciałabym, by słowa pokrzepienia przyszłych pokoleń były głosem maszyn, oddałam ten tekst do reinterpretacji poetce, Magdalenie Walusiak. „Krzesło Transmisyjne Apokryfu” jest więc mrugnięciem oka w stronę fetyszyzowanych wyobrażeń futurologicznych, a jednocześnie całkiem poważną próbą rozmowy o duchowości jutra.

Katarzyna Stella Pawłowska



Echoes of the Sponge
Performerka staje się żywą „gąbką”, chłonącą dźwięki, zapachy, ruchy i wizualne tekstury miejsca. Każde doznanie stanowi fragment niepisanego języka, którym posługuje się otoczenie i który jest ograniczony przez samo ciało. Poprzez responsywne gesty i uważną obecność ciało przekształca się w magazyn historii, która jest obecnie tworzona w przestrzeni, zbierając echa tego, co widziane, słyszane i odczuwane. Performerka staje się językiem przyszłości, zachowującym to, co w przeciwnym razie mogłoby zniknąć, tak jak nasi przodkowie zapobiegali zaniknięciu swoich doświadczeń, opowiadając historie innym. Co tylko dowodzi, że wyobraźnia jest ewokacją, a nie innowacją. Potencjalna przyszłość jest wizją czegoś, co już istnieje. 

Antonina Dukowicz & Łukasz Adamus

 

Diffractive reading workshops
W sensie koncepcyjnym dyfrakcja oznacza „rozpadanie się w różnych kierunkach” (Barad, 2014). Warsztaty te stawiają pytanie: jakie zmiany, rozdzielenia i rekonfiguracje może przynieść przyszłość w naszych relacjach?

Wykorzystując podejście oparte na dyfrakcyjnym odczytywaniu, możemy rzucić nowe światło na ewolucję i perspektywy relacji międzyludzkich. Będziemy zajmować się tekstami, mediami i innymi materiałami, odczytując je przez pryzmat innych. Proces ten obejmuje:
• Śledzenie powiązań i splotów: identyfikowanie sposobów, w jakie koncepcje i idee zawarte w różnych materiałach przecinają się i wpływają na siebie nawzajem.
• Przegrupowywanie i odkrywanie: systematyczne przestawianie tych materiałów w celu ujawnienia wcześniej niewidocznych relacji i pojawiających się wzorców. Wspólnie będziemy poszukiwać nowych sposobów rozumienia, perspektyw i wizji przyszłych relacji. 

Kolofon

Wydarzenie jest częścią projektu "Odwaga, Wolność, Wyobraźnia", który jest współfinansowany ze środków m.st. Warszawy.

Projekt jest finansowany przez Unię Europejską NextGenerationEU