Instytut Otwarty

Instytut Otwarty to kilka miesięcy wspólnej pracy artystycznej, edukacji w działaniu, wymiany technik, narzędzi, historii przybliży uczestniczkom i uczestnikom sztukę opartą na procesie i zaangażowaniu. Nasz program artystyczno-społeczny kierujemy do twórczyń, animatorów kultury, społeczniczek i aktywistów o różnym pochodzeniu kulturowym. W ramach Instytutu Otwartego proponujemy proces szkoleniowy oraz wspólne działania artystyczne. Zastanawiamy się nad metodami pracy twórczej ze społecznościami. Nad tym, jak czerpiąc z różnych dziedzin, inicjować wydarzenia artystyczne z udziałem grup migranckich, uchodźczych, angażując osoby w procedurze azylowej oraz niezwiązane profesjonalnie ze sztuką. Osią programu staje się doświadczenie sztuki ukierunkowanej na zniwelowanie podziałów na “my” i “oni” w odniesieniu do społeczności cudzoziemskich oraz na budowanie wspólnej tożsamości społecznej w ramach przygotowanej instalacji. Program Instytutu Otwartego rokrocznie wynika z przekonania, że wspólne doświadczenie twórcze w grupie międzykulturowej przyczynia się do aktywnej refleksji nad społeczną odpowiedzialnością za bycie razem.

Większość wydarzeń w ramach Instytutu jest współorganizowana przez Strefę Wolnosłową i Jasną 10. Warszawską Świetlicę Krytyki Politycznej w ramach programu Centrum Jasna finansowanego ze środków Miasta Stołecznego Warszawy.

Partnerzy programy Centrum Jasna: Fundacja Automatophone, Fundacja Kaleckiego, Kolektyw Kem, Widok. Fundacja Kultury Wizualnej.

W pracy w trzeciej edycji IO brały udział osoby z Ukrainy, Białorusi, Polski, Argentyny, Turcji i Kenii, które przez ostatnich 7 miesięcy rozwijały działania społeczno-artystyczne w Polsce i w Grecji. Miniona edycja Instytutu Otwartego była dla wszystkich prawdziwym wyzwaniem. Od początku zastanawialiśmy się, jak w obecnej sytuacji projektować pracę ze społecznościami, której głównym narzędziem jest przecież bezpośredni kontakt, wspólnie spędzany czas, zaufanie czy wymiana doświadczeń? Jak tworzyć alternatywne narzędzia wsparcia? Jak wspólne tworzenie i rozmowę przetłumaczyć na język wirtualnych spotkań? Jak sztuka może odpowiadać dziś na potrzeby osób nowoprzybyłych, tych w kryzysie czy zagrożonych, jeszcze bardziej niż przed pandemią, wykluczeniem społecznym?

Prace, które powstały to zapis poszukiwania przestrzeni do kontaktu, próba odpowiedzi na potrzebę bliskości.

Ukierunkowane są na gesty solidarności – słuchanie, wzmacnianie w odzyskaniu głosu, pomoc w zadomowieniu się, dzieleniu się opowieściami. Opierają się na wspólnym marzeniu, wątpieniu, zabawie, przepisywaniu swoich doświadczeń na poezję, która potrafi przekroczyć znane nam struktury języków oraz pisać nowe rozdziały wspólnej historii.

Inicjatywy twórców i twórczyń Instytutu Otwartego dają świadectwo czasu i opowiadają o historiach i strategiach przetrwania. Są często rozłożonym w czasie procesem wsparcia i wymiany, długofalową refleksją, do której mamy wgląd poprzez fragmenty opowieści i migawki doświadczeń.

WSZYSTKIE PRACE MOŻNA OBEJRZEĆ NA STRONIE JASNEJ 10

twórczynie i twórcy: Agnieszka Artemiuk-Słonecka, Magdalena Barszcz, Maria Beburia, Maximiliano Bober, Agata Cieślak, Natalia Dovha, Hanna Filanovich, Taras Gembik, Veranika Los, Gracie Matu, Alka Nauman, Daga Ochendowska, Aliaksandra Shapialevich, Maja Soś
opieka kuratorska: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski

wsparcie merytoryczne: Agnieszka Bułacik, Justyna Dąbrowska, Pietro Floridia, Kris Łukomski, Margaret Amaka Ohia-Nowak, Sara Pour, Łukasz Wójcicki, Jaśmina Wójcik

produkcja i promocja: Magdalena Duszyńska-Sasin, Weronika Chinowska
obsługa wideo: Wojtek Kaniewski
grafika: Karo Koto

__________________

Agnieszka Artemiuk-Słonecka
„Raj nie jest miejscem, do którego się przybywa, lecz samą podróżą”

Projekt jest wspólną pracą grupy dziewczyn, spośród których większość ma za sobą doświadczenie migracji. Uczestniczki zostały zaproszone do stworzenia przestrzeni wymiany myśli, historii, dzielenia się tym, co w byciu dziewczyną fajne, ale i tym, co trudne. Pracowałyśmy ze swoimi głosami, ale także pisałyśmy, szukałyśmy inspiracji, słuchałyśmy siebie nawzajem. Głos stał się narzędziem do poszukiwania i wyzwalania w sobie siły. We wspólnym brzmieniu, w całej jego niedoskonałości i efemeryczności, poszukujemy momentów harmonii, doświadczenia dziewczyńskiej wspólnoty, w którym nasze głosy wzmacniają się wzajemnie i stają się słyszalne.

Warsztaty z emisji głosu i śpiewu poprowadziła Eliza Paś.

Agnieszka Artemiuk-Słonecka – twórczyni, koordynatorka, feministka, zwolenniczka praktyk artystycznych w skali 1:1.  Absolwentka Slawistyki na Uniwersytecie Warszawskim i Sztuki Mediów na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Wolontariuszka w Fundacji Ocalenie. Interesuje się wspólnotowymi, niehierarchicznymi procesami i praktykami artystycznymi.

____________________

Magdalena Barszcz
I know that I am not alone

I know that I am not alone to 15 rozmów z osobami z 14 miejsc na świecie. Spotkanymi podczas studiów, w pracy czy podczas podróży. Rozmowy dotyczą głównie pandemii, izolacji, samotności oraz dźwięków, które kojarzą się z tym niezwykle trudnym czasem.
To bardzo osobiste opowieści o borykaniu się z problemami, o dużych zmianach w życiu oraz o tym, jak polityka krajów zamieszkania rozmówców i rozmówczyń wpływa na postrzeganie otaczającej rzeczywistości. Czasem słyszymy całą rozmowę, innym razem poznajemy tylko nagrane przez bohaterów i bohaterki dźwięki.

Magdalena Barszcz – skrzypaczka, kompozytorka, edukatorka. Absolwentka skrzypiec w Konserwatorium w Maastricht oraz nowatorskiego kierunku Music Leadership w Guildhall School of Music and Drama w Londynie; specjalizuje się w improwizacji, współpracy artystycznej z innymi dziedzinami sztuki oraz pracy społecznej poprzez muzykę (doświadczenie zdobywała w projektach tworzonych przez Barbican Centre w Londynie, fundacji Muzyka jest dla Wszystkich, Nowym Stowarzyszeniu Jeunesses Musicales Poland).

____________________

Maria Beburia, Taras Gembik
BLYZKIST
Welcomepack / Ласкаво просимо

Poprzez swój projekt Maria Beburia i Taras Gembik chcą walczyć ze  stygmatyzacją i dyskryminacją, z jaką stykają się migrantki i migranci po przyjeździe do Polski, z ich alienacją w obcym kraju, z wykluczeniem ekonomicznym, na które są narażeni i narażone. Dworzec Zachodni to przestrzeń symboliczna, gdzie ścierają się niewidzialne granice państwowe. To pierwsze miejsce, do którego trafia migrant_ka zza wschodniej granicy Polski, swoista „mini” Ukraina – reklamy i ogłoszenia są tu w języku ukraińskim. Właśnie stąd studenci odbierają „słoiki” od mamy, stąd migranci_tki ekonomiczni przekazują polskie słodycze do domu. Jedzenie migruje przez granice.  W ramach akcji na Dworcu Zachodnim w Warszawie artyści, którzy sami mają doświadczenie migracji, przygotowali “Welcompacki” – gest wsparcia i sygnał dla  osób przyjeżdżających zza wschodniej granicy:  Nie jesteście tutaj sami.

W paczkach znalazł się posiłek przygotowany przez osoby uchodźcze ze Słusznej Strawy oraz informacje o organizacjach działających na rzecz migrantów i migrantek w Warszawie.

BLYZKIST – projekt badawczy stworzony przez Marię Beburię (ur. w 1997 roku w Odessie w Ukrainie) i Tarasa Gembika (ur. w 1996 roku w w Kamieniu Kaszyrskim w Ukrainie), poświęcony rozwojowi publiczności ukraińsko- i rosyjskojęzycznej mieszkającej w Polsce. Zajmujemy się tematem dostępności instytucji kultury dla migrantów i migrantek, organizujemy wielojęzyczne warsztaty, współpracujemy z artystami i artystkami, pochodzącymi zza wschodniej granicy Polski.

________________

Max Bober
Opowiadanie jest słuchaniem

Od lutego 2021, w każdą sobotę, Max Bober inicjuje otwarte spotkania na Placu Hallera. Opowiadanie jest słuchaniem to działanie otwarte dla przechodniów, spacerowiczek i wszystkich mieszkańców i mieszkanek Warszawy. Przez pierwsze tygodnie uczestniczki i uczestnicy spotkań czytali przygotowane przez artystę wiersze po polsku, ukraińsku i białorusku. Z biegiem czasu zaczęli sami i same proponować do lektury poezję, również w innych językach. Akcja to akt dzielenia się, budowania relacji w przestrzeni publicznej poprzez kolektywne czytanie i eksplorowanie efektu wytężonego słuchania.

Max Bober – polsko-argentyński kompozytor. Mieszka w Warszawie od 2017 roku, współpracuje z eksperymentalną sceną muzyczną. W jego poszukiwaniach artystycznych zawsze obecny jest akt słuchania; skupia się na tworzeniu działań, które pomagają budować relacje w przestrzeni publicznej.

______________

Agata Cieślak, Daga Ochendowska
Typiarki na chacie

Pochodzące z Elbląga Daga i Agata oraz Anastazja i Alina z Brześcia spotkały się w Gdańsku w momencie, w którym zmagały się z trudnymi doświadczeniami osobistymi. Kolektyw Typiarki powstał rok później z potrzeby przekształcania emocji w działanie, ale także – i przede wszystkim – był sposobem na odnalezienie poczucia sprawczości i zabierania głosu w coraz bardziej zagmatwanej rzeczywistości. Agata Cieślak, wykorzystując swoje doświadczenie kuratorskie oraz tworzenia sztuki wizualnej zaangażowała się we wsparcie grupy w budowaniu unikatowego języka wypowiedzi oraz w pomoc przy formalnych kwestiach związanych z produkcją filmową i artystyczną. Grupa poszukiwała wspólnie narzędzi do przełożenia energii i wrażliwości członkiń na realizacje społeczno-artystyczne. Przygotowała edukacyjny film krótkometrażowy. Jego narracja skupia się wokół sytuacji migrantek z Europy Wschodniej mieszkających w Polsce, a także nagłaśnia problemy, z jakimi muszą mierzyć się mieszkające tu kobiety.

TYPIARKI –  to neosłowiański kolektyw feministyczny wykorzystujący głównie fotografię performatywną oraz film, powołany do życia w 2019 roku w Gdańsku przez Dagę Ochendowską, Agatę Kot, Anastazję Shelegovą i Alinę Suhoveyko.

Agata Cieślak –  w swoich ostatnich pracach skupia się na problemie klasowości sztuki oraz badaniu mechanizmów kontroli i suwerenności sztuki współczesnej. Mimo wielu wątpliwości wciąż wierzy w istotę sztuki.

Daga Ochendowska – krytyk sztuki, kurator trickster. Część kolektywu Typiarki. Matka marki Dbam. Mieszka za miastem. Marzy o wyjeździe z Polski.

______________

Natalka Dovha
Motanie – Gadanie

Motanie – Gadanie to cykl spotkań skierowany do kobiet w wieku od od 7 do 107 lat. To przestrzeń do spotkania ze słowiańską lalką ludową – Motanką oraz z sąsiadkami z okolicy. Motanka towarzyszyła naszym przodkom od urodzenia do śmierci. Spełniała wiele funkcji: była ochroną, pomocą i pociechą.
Za materiały dla Motanek naszym przodkiniom najczęściej służyły tkaniny z rzeczy używanych. My również, podążając za filozofią reuse-rethink-recycle, motamy ze skrawków i z tego, co zalega w szafie. Na spotkaniach w Sąsiedzkim Domu Pracy Twórczej na Mokotowie skupiamy się na magicznych Lalkach Mocy, tradycyjnie wykonywanych wyłącznie przez kobiety. Motanie lalek to pretekst do spotkania w kręgu kobiet, bliższego poznania, głębokich rozmów i zawarcia międzypokoleniowych przyjaźni.

Natalka Dovha – artystka wizualna, kuratorka, animatorka kultury, dziennikarka pochodzenia ukraińskiego. Absolwentka Dziennikarstwa Kijowskiego Międzynarodowego Uniwersytetu oraz Fotografii Akademii Fotografii w Warszawie. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, stypendia Gaude Polonia-2010.  Jako fotografka uczestniczyła w licznych wystawach zbiorowych na Ukrainie, Białorusi, w Polsce, Gruzii i Niemczech. W centrum jej projektów artystycznych znajdują się pytania pamięci, oswojenia traumy oraz miejsca rytuałów we współczesnym świecie. Od 2020 roku prowadzi kobiece spotkania Motanie-Gadanie, mające na celu wybudowanie międzypokoleniowych społeczności kobiet.

______________

Hanna Filanovich
Вместе против выгорания

Вместе против выгорания to Facebookowa grupa łącząca Białorusinki i Białorusinów doświadczających wypalenia spowodowanego sytuacją polityczną. Należące do niej osoby rozmawiają o uczuciach i wymieniają się przeżyciami. W ramach grupy organizowane są spotkania online, w czasie których każdy i każda może zaproponować jakąś formę wsparcia innych – np. poprzez rozmowę czy poprowadzenie zajęć z medytacji, jogi, pracy z oddechem.

Hanna Filanovich – pochodzi z Białorusi, od 7 lat mieszka w Polsce. Aktywistka, feministka, brała udział w organizacji manify w Warszawie. Angażuje się w różnego rodzaju wydarzenia społeczne.

______________

Veranika Los
Zadomowić się 

Dla wielu osób zmuszonych opuścić Białoruś w ostatnim czasie Warszawa stała się nowym domem. Dla mojej mamy również. Projekt Zadomowić się jest próbą stworzenia przestrzeni do spotkania oraz wzajemnego wsparcia dla osób przybyłych do Polski w dojrzałym wieku. Buduje miejsce do nawiązania kontaktu, do rozmów o trudnościach, o potrzebach i nadziei.

Veranika Los – pochodząca z Białorusi improwizująca wokalistka i performerka. Absolwentka Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Występuje m.in. z Warsaw Improvisers Orchestra, Sound in Space Orchestra, Cicha woda, Viktorem Siamaška i Fantastic Swimmers. Współpracowała z kolektywem Paprykalaba, Andakali Goveyu, Edką Jarząb, Kawalerowi Błotni.

______________

Grace Matu
In my lonely

In my lonely to wizualny kolaż przedstawiający osobiste przeżycia związane z doświadczeniem migracji: słyszymy głosy osób migranckich mieszkających w USA, na Węgrzech, w Polsce i w Niemczech. Wsłuchujemy się w ich indywidualne historie codziennych zmagań i niecodziennych przygód z dala od swoich krajów.

Grace Wanjiku Matu  – twórczyni filmów, pochodzi z Nairobi z Kenii. Założycielka CEO Mawingu Productions – niezależna firma filmowo-medialną. Żyje z niepełnosprawnością i czerpie inspirację z własnych doświadczeń życiowych, a także innych osób z różnymi niepełnosprawnościami na całym świecie. Studentka Uniwersytetu Ekonomiczno-Humanistycznego w Warszawie. Posiada tytuł licencjata w dziedzinie sztuk teatralnych i filmoznawstwa na Uniwersytecie Kenyatta. Brała aktywny udział w realizacji kilku projektów filmowych w roli reżysera, scenarzysty, montażysty i osoby zajmującej się ciągłością. Lubi oglądać dobrą historię i marzy o zostaniu pierwszą znaną reżyserką z niepełnosprawnością. Jest odporna i nie boi się zajmować przestrzeni, lubi nawiązywać kontakty i poznawać nowych ludzi, uwielbia uczyć się nowych rzeczy i poszerzać horyzonty.

______________

Alka Nauman
Laba

Laba to działanie, które rozpoczęło się w lutym 2021 i polega na cotygodniowych twórczych spotkaniach Alki Nauman z szóstką polskich dzieci mieszkających obok siebie w małej miejscowości na Krecie. Dzieci prawie się nie znały, ale bardzo szybko stworzyły zgraną paczkę. Nazwały ją „Belielementa”. To właśnie zbudowanie wspólnej paczki, która pomaga przetrwać trudny, samotny i pełen niepewności czas pandemii, było jednym z celów projektu.
W ramach zajęć Alka wraz z uczestniczkami i uczestnikami oddają się głównie LABIE, czyli wspólnemu robieniu tego, czego akurat potrzebują i na co mają ochotę. Zajęcia nie mają z góry ustalonego programu, są planowane z tygodnia na tydzień wspólnie z dziećmi. Paczka praktykuje razem spontaniczność, wolność, czułość, troskę i solidarność, pozwala stworzyć przestrzeń, gdzie to dzieci mają kontrolę i sprawczość nad swoim światem.
Paczka spotyka się w „parku” mieszczącym się między ich domami. To tu pod koniec lutego zawisły huśtawki, drążki i drabinki zainstalowane spontanicznie przez pochodzącego ze Szwecji sąsiada. Dzięki szaleńczym zabawom polegającym głównie na bieganiu, tańczeniu, gonieniu się, malowaniu, budowaniu z kartonów z pobliskiego Lidla, zbieraniu kwiatów i przede wszystkim bujaniu się, „park” ożył. Zaczęły tu przychodzić także inne dzieci: z Grecji, Szwecji i Węgier. Wizytę złożył nawet sołtys, który powiedział, że nigdy nie widział tu tylu dzieci!
Alka postrzega swoją rolę przede wszystkim jako osoby wspierającej dzieci – takiej, która jest obecna, podąża za ich zabawami i pomaga w budowaniu relacji i swojej sprawczości.

Alka Nauman –  choreografka, działaczka społeczna,  pracuje między Londynem a Warszawą. Feministka, antyfaszystka i lesbijka. Skończyła choreografię w London School of Contemporary Dance (The Place) i Etnologię oraz Antropologię Kultury na Uniwersytecie Warszawskim. W swojej praktyce artystycznej łączącej choreografię, taniec, aktywizm i sztuki wizualne najważniejsze jest dla niej budowanie bezpiecznych i niehierarchicznych przestrzeni opartych na empatii, trosce i zabawie. Dzieci uważa za najlepszych przewodników i najlepsze przewodniczki po świecie.

______________

Aliaksandra Shapialevich
Animowana Białoruś

Po wybuchu protestów wywołanych sfałszowaniem wyborów prezydenckich na Białorusi, latem 2020, wiele osób uciekło do Polski. Wśród nich jest dużo rodzin z dziećmi. Pomysł na projekt Animowana Białoruś zrodził się z chęci wsparcia białoruskich dzieci, które w wyniku burzliwych wydarzeń, z dnia na dzień znalazły się w nowym kraju. W działaniu wzięło udział czworo dzieci. Punktem wyjścia ich spotkań było budowanie relacji w grupie, rozmawianie  o Białorusi, o odczuciach związanych z byciem w obcym kraju i o tym, jak radzić sobie z zastaną rzeczywistością. Równolegle grupa pracowała nad animacją poklatkową, stworzyła do niej scenariusz i scenografię. Dzieci zbudowały bohaterów i bohaterki animacji z klocków lego, a gotowy film wspólnie zatytułowały “Białoruski orzeszek”.

Aliaksandra Shapialevich – pochodzi z Białorusi, od 7 lat mieszka w Warszawie. Przez lata związana z trzecim sektorem, dziś pracuję dla niezależnego kanału Belsat TV. W Mińsku pracowała na Uniwersytecie w Dziale Kultury i grała w teatrze studenckim, z którym brała udział w wielu festiwalach teatralnych. Zorganizowała pierwszy Festiwal  Teatrów Studenckich na Białorusi „Teatralny Kufar”. W Warszawie pracowała w Białoruskim Domu, gdzie była odpowiedzialna za projekty społeczno-kulturalne. Od kilku lat związana ze Strefą WolnoSłową, gdzie bierze udział w warsztatach i spektaklach oraz inicjuje projekty.

______________

Maja Soś
Duży miś w małym domku

Duży miś w małym domku zbudowany jest z wizualno-dźwiękowych interpretacji spotkań Mai Soś i jej niewidomych rozmówców i rozmówczyń. To pełen ciekawości dialog i chęć wzajemnego zrozumienia, wiele godzin nawiązywania bliższego kontaktu z osobami niewidomymi, poznawania ich świata i perspektywy. Projekt jest nieskończony, bo proces odkrywania wrażliwości drugiej osoby i próby opisania jej nie są czymś, co można zamknąć w czasie.

Maja Soś – urodzona w Kielcach w 1995 roku. Skończyła jedne studia, Koreanistykę na Uniwersytecie Warszawskim, zawiesiła kolejne, na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Zawodowo zajmuje się fotografią, prywatnie także filmem, ostatnio eksperymentuje z dźwiękiem, a konkretniej słowem czytanym. Najwyżej ceni słowa.

________________________________________________________________

Instytut Otwarty jest współorganizowany przez Strefę WolnoSłową oraz Warszawską Świetlicę Krytyki Politycznej w ramach programu „Centrum Jasna” finansowanego ze środków Miasta Stołecznego Warszawa.

Instalacja prezentowana w czasie Forum Przyszłości Kultury 2019 podsumowała  edukacyjno-artystyczne doświadczenie i składała się z 10 prac przygotowanych przez uczestników i uczestniczki programu Instytut Otwarty. Prace te były rezultatem refleksji nad metodami pracy artystycznej ze społecznościami, nad tym, jak czerpiąc z różnych dziedzin, tworzyć wydarzenia artystyczne z udziałem grup mniejszościowych, osób niezwiązanych profesjonalnie ze sztuką.

Twórcy i twórczynie: Sara Bagdi, Marta Bogdańska, Antonina Dukowicz, Karolina Gembara, Krystyna Jedrzejewska-Szmek, Jan Jurczak, Tomasz Kawecki, Olga Klochko, Pat Mic, Katarzyna Rychowiecka, Masha Zhuk

Opieka kuratorska: Alicja Borkowska, Agnieszka Różyńska, Igor Stokfiszewski
Produkcja: Weronika Chinowska, Magdalena Duszyńska-Sasin
Prowadzący i prowadzące warsztaty: Alicja Borkowska, Pietro Floridia, Krzysztof Łukomski, Sara Pour, Agnieszka Różyńska, Igor Stokfiszewski, Annelys de Vet, Łukasz Wójcicki
Grafika: Karolina Kotowska

Wernisaż i oprowadzanie performatywne: 29 listopada 2019 o godz. 18.00

OPIS PRAC

____________________
OLGA KLOCHKO
Pokolenie U

Wyjechaliśmy w naszych early 20s. Mamy całe życie przed sobą. Jesteśmy tu i nie planujemy wyjeżdżać. Możemy tu zostać? Chcecie? Jest nam tu dobrze! Na pewno jest lepiej. Chyba. Chyba że mogłoby być inaczej? Ale jak? Czasami próbujemy to sobie wyobrazić. Gubimy się wtedy. W wyobraźni. A może jesteśmy cały czas pogubieni? Czy to jest normalne? Kogo zapytać? Wiesz może? Trudno.

Historie, które zebrałam to głosy młodych Ukrainek i Ukraińców. To mój głos. Przeprowadziliśmy się do Polski w poszukiwaniu lepszego życia oraz perspektyw. Z inicjatywy własnej, rodziny, przypadku. Wybrzeże możliwości Zachodu zaistniało dla nas tutaj, nad Wisłą. Moja instalacja przekazuje historie naszego pokolenia. Historie pokolenia U. Dziesiątki, setki, tysiące historii. Zwykłe, a każda podobna do kolejnej. Tylko ma inny początek i inny koniec. 

OLGA KLOCHKO Wędruję po świecie fizycznie i umysłowo. Lubię sukienki, ale zakładam czasami spódnice i spodnie. Moim językiem miłości jest dotyk. Lubię tańczyć i często myślę o czasie, o tym jak płynie. Jestem jednocześnie wiatrem, człowiekiem, słońcem, ciastkiem i wszystkim innym czym chce mi się być.

______________________
Tomasz Kawecki
RE-KONSTRUKCJA

Zależy mi na stworzeniu opartej na zaufaniu interakcji z drugą osobą. Przedstawić ją chcę za pomocą gestów, figur tworzonych przez ciała w przestrzeni, wspólnych działań performatywnych. Osoby, które zapraszam do wspólnego doświadczenia czują, że należą do więcej niż jednego miejsca. To zarówno bliscy mi ludzie, jak i osoby poznane w ostatnich miesiącach.  

Tomasz Kawecki  – ukończył kursy na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej oraz Architektury Krajobrazu (2012-2015) i Akademię Fotografii w Krakowie (2016-2017). Od 2019 roku rozpoczął studia na Instytucie Fotografii Twórczej Wydziału Sztuki I Nauki Uniwersytetu Śląskiego w Opawie. 2018 i 2019 roku Tomasz Kawecki portretował Islandczyków w Reykjaviku, pracował jako wolontariusz z uchodźcami czekającymi na deportację z Islandii. Tomek interesuje się rysunkiem, malarstwem, sztuką, filmem. Posługuje się medium fotografii. Od nastoletnich lat podróżuje po Francji, Hiszpanii, Niemczech, Anglii, Islandii, Malty itp. obserwując emigracje bliskich mu ludzi.

_______________________
Antonina Dukowicz
PRZEBIEG

Jestem kobietą i jest to ważna część mojej tożsamości. Podczas spotkań z Ahoo rozmawiamy o jej dawnym życiu w Iranie oraz obecnym w Polsce. Wspólnie zastanawiamy się nad kobiecością, jej postrzeganiem przez otoczenie, nad identyfikowaniem nas samych oraz miejscem kobiet w społeczeństwie.

Antonina Dukowicz – studentka Historii i Kultury Żydów na Uniwersytecie Warszawskim, asystentka Poli Dwurnik. W sztuce interesuje ją perspektywa kobiet, ich odnajdywanie się w społeczeństwie, szeroko pojęte sprawy społeczne i równościowe, a także dialog z własnymi emocjami i historią.

________________________
Krystyna Jędrzejewska-Szmek
Fenakistiskop

Ludzie są połączeni z roślinami dziwnym rodzajem relacji. Jest ona nieoczywista i łatwo o niej zapomnieć. A jednak, w obliczu migracji rośliny bywają tym, co się wspomina i za czym się tęskni.

Praca wykorzystuje XIX-wieczne urządzenie służące do pokazania ruchomego obrazu – fenakistiskop, uznawany za jedno z pierwszych narzędzi oddających złożoność i dynamikę ruchu. Na jego tarczy pokazane są diagramy analizujące ruch roślin. Towarzyszy im dźwięk opowieści o migracji ludzi i historii roślin,  które pozostawili za sobą.

Krystyna Jędrzejewska-Szmek – biolożka i fotografka, obecnie studiuje Sztukę Mediów na warszawskim ASP. Osią jej zainteresowań są relacje łączące ludzi ze światem przyrody. Konsekwentnie pogłębia działalność artystyczną oscylującą na pograniczu sztuki i nauki. Angażując się w projekty interdyscyplinarne takie jak Naturomorficznie w Ogrodzie Miejskim Jazdów czy projekt artystyczno-społeczny Fikus, operuje nie tylko w sferze wizualnej, ale też jako autorka tekstów, aktywistka i animatorka różnego rodzaju działań społecznych i warsztatów.

___________________
JAN JURCZAK
Life Goes On

Od dwóch lat dokumentuję życie społeczności w strefie konfliktu, we wschodniej Ukrainie. Niemy filmowy portret 10 minut ciszy stworzony został przy performatywnej współpracy mieszkańców oddolnie powstałego centrum pomocy zlokalizowanego 3 km od linii frontu. Od roku staram się wspierać działalność centrum organizując akcje pomocowe. W czasie instalacji będę sprzedawał moje fotografie z Ukrainy w formie pocztówek oraz gazetę Life Goes On, w której pokazuję codzienne życie w Donbasie. Gazeta to cykl fotografii oraz opowieści osób zamieszkujących strefę konfliktu. 

Cały dochód ze sprzedaży zostanie przekazany na pomoc we wschodniej Ukrainie.

Jan Jurczak – realizuje długoterminowe projekty dokumentalne w Polsce i innych krajach (m.in. na Ukrainie, w Armenii, Hiszpanii). W latach 2017-2019 pracował z ludnością ukraińską mieszkającą przy linii frontu we wschodniej części kraju. Prace były pokazywane m.in. w programie głównym Miesiąca Fotografii w Krakowie. W 2019 roku otrzymał stypendium im. Konrada Pustoły, został nominowany do World Press Photo Joop Swart Masterclass, jest laureatem laureatem Talentu Roku 2018 organizowanego przez PIX.HOUSE, finalistą konkursu im. Krzysztofa Millera, Grand Press Photo 2018.

__________________
MARTA BOGDAŃSKA
Zimne niebieskie światło

Zimne niebieskie światło nawiązuje do tradycji narracji ustnej, przekazywania wiedzy z pokolenia na pokolenie poprzez opowiadanie. Tradycja ta jest niezwykle bogata w świecie arabskim i na wschodzie. Wystarczy pomyśleć o „Księdze tysiąca i jednej nocy”, czy opowiadaczach na placach (np. na słynnym placu Jemaa el-Fnaa w Marrakeszu). Przekaz ustny pozwala zachować pamięć o ważnych wydarzeniach, o historii rodziny. Wykorzystując nagrania dźwięków miasta, przyrody, odgłosy sprzętów i maszyn, jak i również dźwięki znalezione w Internecie chciałabym przenieść tradycję narracji ustnej na współczesny zapis audio. Podczas warsztatów, jakie prowadziłam w Instytucie Otwartym, razem z grupą stworzyliśmy, na podstawie opowieści jednego z uczestników soundscape “Legendy o Danko i jego płonącym sercu”. 

W projekcie udział biorą: Maksim Jus, Ida Bączek, Joanna Mueller, Magda Janiszewska. 

MARTA BOGDAŃSKA – fotografka, artystka wizualna, menadżerka kultury, reżyserka filmu dokumentalnego “Next Sunday”. Ukończyła studia na Wydziale Filozofii UW. Studiowała w programie Homeworkspace z Antonem Vidokle i redakcją magazynu e-flux oraz na gender studies UW. Obecnie kończy dyplom w Akademii Fotografii i uczęszcza na zajęcia w Szkole Patrzenia. Przez 8 lat mieszkała w Libanie. W grudniu 2019 roku odbędzie się jej wystawa ‘Shifters’ w Rotacyjnym Domu Kultury, a w 2020 roku ukaże się jej debiutancka książka fotograficzna ‘Plaintext’. Strona internetowa: www.martabogdanska.com

___________________
PAT MIC
Piosenki o miłości

Co to znaczy czuć strach? Strach w określonej sytuacji politycznej, w rosnącej atmosferze wykluczenia, prześladowań, nagonki? I wreszcie: jak to jest czuć strach w miłości? Przez ostatnie miesiące pracowałam z doświadczeniami osób ze społeczności LGBT+. Zadawałam pytania o to, jaka jest miłość, której towarzyszy ciągły strach? Pytałam o jego miejsce w ciele. Gdzie odczuwamy lęk i czy wpływa on trwale na nasze ciała, miłosne relacje, bliskość, czułość, postrzeganie świata i innych ludzi? Moje poszukiwania i przeprowadzone rozmowy znalazły swoje odzwierciedlenie w formie wykorzystującej grę z wzorcami miłości i zachowań, jakie wpajały nam od dziecka piosenki o miłości. Piosenki, z którymi się nie identyfikujemy, bo nie są i nigdy tak naprawdę nie były o nas. Czy to przez brak reprezentacji, dającej poczucie bezpieczeństwa i przynależności, rosną w nas strach, potrzeba odizolowania, ucieczki od społeczeństwa? Chęć wewnętrznej emigracji?

PAT MIC – fotografka teatralna, portrecistka i dokumentalistka warszawskich scen teatralnych, tanecznych i performatywnych, związana m.in. z Komuną Warszawa, Studium Teatralnym, Stowarzyszeniem Sztuka Nowa, Strefą Wolnosłową, Centrum Współczesnym Zamek Ujazdowski, Warsaw Dance Days oraz Teatrem Studio. Laureatka III edycji Konkursu Fotografii Teatralnej. Od 2017 angażuje się w działania kolektywu akcjonistycznego Czarne Szmaty, tworząc ich warstwę wizualną. W latach 2006-2012 pracowała nad autorskimi projektami z pogranicza fotografii kreacyjnej i dokumentu, z których najważniejsze to „Ctrl C + Ctrl V” oraz „00:12 sek.” Studiowała m.in. media, reportaż, projektowanie graficzne i typografię.

_________________________
SARA BAGDI i MASHA ZHUK
Speed mapping

Nasz projekt to akt symboliczny, próba „umieszczenia nas na mapie” i nadania obywatelstwa. To przestrzeń do dzielenia się wiedzą i doświadczeniami związanymi z miastem,  proste narzędzie, które pomaga zmapować kształtowanie się lokalnej tożsamości – zarówno z perspektywy przybyłych, jak i osób tu urodzonych. Pokazuje, z jak wielu małych, prostych, często intymnych gestów buduje się poczucie przynależności do danego miejsca.

Sara Bagdi  – ukończyła Wydział Historii Sztuki i Estetyki na Uniwersytecie Eötvös Loránd w Budapeszcie. Od początku 2019 roku jest częścią  projektu badawczo-socjologicznego, który polega na mapowaniu ośmiu dzielnic Budapesztu i stara się zmniejszać uprzedzenia wobec lokalnych mieszkańców. Obecnie mieszka w Warszawie.

Masha Zhuk  – od niedawna w Warszawie, zajmuje się banalnymi rzeczami by żyć i cieszy się niebanalnymi sprawami by poczuć, że żyje. Lubi teatr, pisanie, wpatrywanie w oczy nieznajomych. Uczestniczka warsztatów teatralnych Strefy WolnoSłowej i spektaklu “Włącz bojler .Niech czeka na mnie chociaż ciepła woda

_____________________
Karolina Gembara
Studio Nowi Warszawiacy

Studio fotograficzne to miejsce spotkania i wymiany. Z jednej strony to, co się w nim wydarza jest rytuałem, do jakiego przyzwyczajamy się od dziecka. Kojarzymy go z kolejnymi dokumentami czy uroczystościami. Z drugiej strony to spotkanie intymne, podczas którego oddajemy swój wizerunek obcej osobie – pozwalamy spojrzeć na siebie nieznającymi nas oczyma. Obraz migrantów i migrantek jest kreowany najczęściej przez osoby nienależące do tej społeczności. W naszym studiu odwracamy tę dynamikę – to migranci i migrantki dysponują tu wiedzą niezbędną do wykonania zdjęć – to oni i one kształtują nasz wizerunek.

Fotografowie i fotografki: Nadia Shul, Nasta Chrałovič, Sayam Ghosh, Alija Magomadova, Anwar Magomadov, Hadi Hadiżka, Sanjar Hoshimi, Sitorai Sobit.

Karolina Gembara Fotografka i edukatorka. Członkini kolektywu Sputnik Photos. Doktorantka w SWPS. Prowadzi warsztaty fotograficzne dla migrantów i migrantek @nowi_warszawiacy. 

_______________________

Instytut Otwarty realizowany był w ramach Ogrodu Powszechnego (Festiwalu Sztuki i Społeczności. Miasto Szczęśliwe) oraz otrzymał wsparcie od Ambasady Niderlandów. Warsztaty Instytutu realizowane były również dzięki projektowi Atlas of Transitions. New geographies for a cross-cultural Europe.

Sąsiedztwo – granice bliskości było pilotażową edycją Instytutu Otwartego.

Sąsiedztwo – granice bliskości to zaproszenie młodych twórców o różnym pochodzeniu do artystycznej pracy z grupami migranckimi oraz refleksji nad tym, jaka jest nasza społeczna odpowiedzialność za bycie razem.

Poprzez zadawanie pytań o tożsamość kształtującą się na styku doświadczeń z kraju pochodzenia i przeżyć oraz obserwacji z życia w Polsce, twórcy performatywnej instalacji zbudowali przestrzeń, w której wspólnie doświadczyliśmy opartych o biografie interwencji artystycznych z pogranicza sztuk performatywnych i wizualnych. Przestrzeń, budowaną po to, by wyodrębnić ruchome miejsce na mapie wydarzeń artystycznych dziejących się w granicach mentalnych i terytorialnych polskości.

W ostatnich latach o granicach słyszymy wiele. W debatach publicznych, doniesieniach medialnych,  dokumentach państwowych i codziennych rozmowach wyznaczane są nowe podziały. Przekształcane i definiowane na nowo są pojęcia dające nam do tej pory względne poczucie bezpieczeństwa.

W obliczu tak radykalizujących się sądów rozpowszechnianych natychmiastowo przez media wśród masowego odbiorcy, liczni twórcy i twórczynie wykorzystują oswojone formy przekazu, ale poszukują też nowych narzędzi, jakie daje sztuka, by zadawać pytania i konstruować alternatywne odpowiedzi dotyczące współczesnej sfery publicznej. Pytają o to, kto i na jakich zasadach może w niej swobodnie funkcjonować, a komu i z jakich powodów odbiera się to prawo. Komentują wypowiedzi tych, którzy decydują o naszym współistnieniu i wzajemnym nastawieniu do siebie.

Naszą odpowiedzią jest doświadczenie Sąsiedztwa i jego granic bliskości: bycie razem w procesie i działaniu, wspólne budowanie doświadczeń intymnych na pograniczu tego co performatywno-artystyczne i dokumentalno-społeczne, tworzenie oparte o małe i osobiste gesty wrażliwości czy historie, a przede wszystkim badanie własnych i cudzych tożsamości oraz odkrywanie empatii względem tego, kto uobecnia się w naszym życiu, jako “inny”.

Swoją wiedzą i doświadczeniem w ramach Akademii Sąsiedztwa podzielili się: Alicja Borkowska / Karolina Kubik / Kris Łukomski / Marta Maliszewska / Michał Mioduszewski / Igor Stokfiszewski / Agnieszka Różyńska / Jaśmina Wójcik /

Finał trzymiesięcznej Akademii Sąsiedztwa – instalacja performatywna odbył się 8 i 9 grudnia 2018 roku w godz. 12.00-18.00 w Stole i Teatrze Powszechnym im. Zygmunta Hübnera w Warszawie. 8 grudnia o 19.00 zaprosiliśmy na performatywne oprowadzanie po instalacji z udziałem twórców i twórczyń  w sali warsztatowej Stołu Powszechnego.

Na instalację performatywną składały się następujące prace:

Inga Shemaeva / Adam Durjasz
KARTA (NIE) ZAPISANA

czyli o tłumaczeniu człowieka na język urzędowy i o tym, jak być nie musi

1.

Wyświetlana na ekranie narracja powstała na bazie rozmów w ramach przygotowań do performansu „Karta (nie) zapisana”. Była więc zapisem procesu, a jednocześnie głosem, który umyka.

2.

Interaktywny performans z udziałem trzech aktorów pochodzenia ukraińskiego stwarzał możliwość doświadczenia tego, z czym na co dzień zmaga się w Polsce każdy migrant, który chce otrzymać zezwolenie na pobyt. Znalezienie się w tej sytuacji mogło stać się doświadczeniem poszerzającym świadomość i przekładającym się na realne życie. Performans podejmował problem tożsamości, poddawanej swoistej inspekcji ze strony systemu biurokratycznego.

Ksenia Homel / Daniel Sadr
I’M BALANCED: CZYM JEST DOM?

Czy wiemy, kiedy przestrzeń, z którą jesteśmy złączeni poprzez emocje, uczucia, relacje, decyzje i działania jest naszym domem? Co kryje w sobie słowo „dom“?
Mnóstwo pytań i skrawki odpowiedzi zapisane na małych i wielkich kartonach przeprowadzkowcyh, ustawionych w kolumnach, rzędach, jakby gotowych do zapakowania, przeniesienia.

I’mbalanced: czym jest dom? to praca łącząca instalację z dyskusją performatywną. Artyści zapraszali do podróży poprzez odmienne, czasami sprzeczne, wizje domu. Praca miała na celu ujawnić różnorodność perspektyw, poprzez które można zrozumieć, czym jest dom dla osób z różnym doświadczeniem życiowym, odsłonić problemy ukrywane i opisywane jako sprawy prywatne. Zachęcał do podzielenia się swoją interpretacją domu.

Ivana Drenjanin
ZMIENIAM 1 PASZPORT NA 6, 7…

Głównym celem pracy fotograficznej Zmieniam 1 paszport na 6, 7… było przybliżenie historii migrantów pochodzących z byłej Jugosławii. Dzięki ich opowieściom mogliśmy wyobrazić sobie, jak wyglądało wspólne życie na obszarze byłej Jugosławii i jak teraz wygląda rzeczywistość w krajach bałkańskich, które w przeszłości tworzyły jeden kraj. Z zebranych odpowiedzi na pytanie, co łączy, a co dzieli wyłania się obraz osób, które niezależnie od pochodzenia i politycznych konfliktów, w jakie był zaangażowany ich kraj, mają podobne problemy, tęsknoty i pragnienia.

Ada Tymińska
HORTUS CLANDESTINUS / TAJEMNICZY OGRÓD

Opowieści dzieci uchodźczych, z którymi Ada pracowała przez kilka miesięcy przełożone zostały na historie, często obrazkowe, zawarte na slajdach, które każdy z uczestników instalacji mógł sam swobodnie zmieniać i wybierać. Dyskurs publiczny dotyczący migracji, uchodźców i uchodźczyń często przybiera postać wielkich słów-haseł, głównie pochodzenia łacińskiego: migracja-asymilacja-status-procedura. A co, gdyby spojrzeć na sprawę oczami osób, które nie miały jeszcze okazji ubrać swoich myśli w „poważne”, „dorosłe” koncepcje, czyli oczami dzieci? W swojej instalacji artystka opowiadała bajkę, jedną, choć „gadaną” wieloma głosami. Starała się oddać głos tym, którzy zazwyczaj go nie zabierają, mając na głowie ważniejsze sprawy. Takie, jak wspinanie się na drzewa, granie w piłkę oraz zabawę z przyjaciółmi.

Dorian Widawski
Przestrzeń miejska

Instalacja wideo, której częścią był również tekst artysty:
Miasto jest miejscem, które miało ostatecznie zaspokoić nasze potrzeby. To z nim wiążemy perspektywy lepszej pracy, szanse na rozwój i bezpieczeństwo socjalne. Bez niego prawdopodobnie nie zostałby osiągnięty aktualny poziom rozwoju, sukcesy nauki postępowałyby wolniej, a wymiana różnic byłaby realizowana w znacznie mniejszym stopniu.
Dziś wiemy, że założenia i nadzieje wiązane z miastem udaje się realizować tylko częściowo. To przede wszystkim urbanizacja przyczyniła się do rozwarstwiania klasowego, które wtórnie próbujemy łatać. To wizja nowoczesności do kategorii terenów okiełznanych i nieokiełznanych dopisała nową: obszarów skażonych. To właśnie miejskość ograniczyła bezpieczeństwo socjalne do możliwości wynajmowania mieszkań na rynku prywatnym.
Mimo niedoskonałości miasto pozostaje jednak docelową przestrzenią rozwoju. Wszystkie nowe koncepty urbanistyczne projektowane są jako korekta błędów i wskazują kierunki naprawy, ale nie sięgają po zdecydowaną krytykę. Hamująca urbanizacja wymieniana jest jako niezakończony etap modernizacji kraju. Wyludnianie miasteczek jako odpowiedź na ich nieatrakcyjność. Migrowanie do ośrodków przymiejskich jako idealne wypośrodkowanie. Miasto funkcjonuje jako struktura ostateczna, którą należy tylko doskonalić, ale nie można jej porzucić.
Wszystkie nowe wizje oraz utopie będą realizowane i sprawdzane więc tutaj. Nieskuteczne ustawy krajobrazowe, sadzenie rachitycznych drzew, centralne ujednolicanie dzielnic. Ogrody społecznościowe, targi śniadaniowe, wydarzenia kulturalne. Wszystko to w otoczeniu betonowych chodników i mrugających reklam. Szybko, blisko i tanio — to z miasta mamy na pewno.
Pułapką jest jednak wniosek, że to cechy związane wyłącznie z nim.

Mohammadreza Rezazdeh
GDZIE SĄ MOJE BUTY?

Instalacja wideo wykorzystująca autorksie nagrania z Polski i Iranu.
21-letni Mohamed przyjechał do Polski, gdzie, jak mówi, “udało mu się wszystko”.
Dziś czuje się bardziej Polakiem niż obywatelem swojego ojczystego kraju.
Jest optymistą, co do swojej przyszłości, ale jednak…
Praca to jego swoisty list do mamy. Pisany w Polsce.

Michał Salwiński
PRACA OSOBISTA

Too much work! – to jedno z pierwszych zdań, od których zaczyna się przyjaźń Michała i Bali. Praca osobista Michała Salwińskiego to wiele obrazów z historii spotkania Polaka z Hindusem w miejscu ich wspólnej pracy – w jednej z warszawskich restauracji. To wgląd w doświadczenie porozumienia i budowania relacji odbywających się często pomimo języka. Twórca w osobistym przekazie opowiada o spotkaniu na terenie miasta. Oddaje miastu to, co od niego dostał.

————————————————————-

Partnerzy: Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera, Centrum Rezydencji Teatralnej Scena Robocza
Patroni medialni: Gazeta Wyborcza, Wyborcza.pl Warszawa, Cojestgrane24, Aktivist, Przegląd