Trzecia odsłona spektaklu – międzykulturowego wydarzenia performatywnego inspirowanego „Narodem roślin” Stefano Mancuso.
Polub i zaobserwuj Strefę WolnoSłową na Facebooku i Instagramie!
CZWARTEK I PIĄTEK, 5 i 6 grudnia o godzinie 19:30
Mała Scena Teatru Powszechnego im. Zygmunta Huebnera w Warszawie
Adres: ul. Zamoyskiego 20, Warszawa, najbliższy przystanek tramwajowy / autobusowy Aleja Zieleniecka oraz SKM / Metro M2 Stadion Narodowy.
Czas trwania — ok. 55 min
Bilety dostępne na stronie Teatru Powszechnego – LINK [CENA: 30 PLN]
Instytut Otwarty to miejsce twórczych wrażliwości i artywistycznych praktyk. Nasz program artystyczno-społeczny kierujemy do twórczyń, animatorów kultury, społeczniczek i aktywistów o różnym pochodzeniu kulturowym.
Od 2020 roku Instytut Otwarty realizujemy w partnerstwie z Jasną 10: Warszawską Świetlicą Krytyki Politycznej.
Kilka miesięcy wspólnej pracy artystycznej, edukacji w działaniu, wymiany technik, narzędzi, historii przybliży uczestniczkom i uczestnikom sztukę opartą na procesie i zaangażowaniu. Nasz program artystyczno-społeczny kierujemy do twórczyń, animatorów kultury, społeczniczek i aktywistów o różnym pochodzeniu kulturowym. W ramach Instytutu Otwartego proponujemy proces szkoleniowy oraz wspólne działania artystyczne. Zastanawiamy się nad metodami pracy twórczej ze społecznościami. Nad tym, jak czerpiąc z różnych dziedzin, inicjować wydarzenia artystyczne z udziałem grup migranckich, uchodźczych, angażując osoby w procedurze azylowej oraz niezwiązane profesjonalnie ze sztuką. Osią programu stanie się doświadczenie sztuki ukierunkowanej na zniwelowanie podziałów na “my” i “oni” w odniesieniu do społeczności cudzoziemskich oraz na budowanie wspólnej tożsamości społecznej w ramach przygotowanej instalacji. Program IO 2021/2022 wynika z przekonania, że wspólne doświadczenie twórcze w grupie międzykulturowej przyczynia się do refleksji nad społeczną odpowiedzialnością za bycie razem.
Partnerzy programy Centrum Jasna: Fundacja Automatophone, Fundacja Kaleckiego, Kolektyw Kem, Widok. Fundacja Kultury Wizualnej.
Instytut Otwarty / 19-20 marca / Jasna 10
sobota, godz. 18.00 otwarcie instalacji
niedziela, godz. 14.00 lunch sojuszniczy
niedziela, godz. 16.00 spacer po instalacji
Kiedy rozpoczynaliśmy wspólną pracę z uczestniczkami i uczestnikami tej edycji Instytutu Otwartego w październiku 2021 roku, na granicy polsko-białoruskiej trwał kryzys. Tysiące ludzi starały się przedostać do Europy w wyniku targających ich regionami konfliktów zbrojnych, w tym wojny w Afganistanie i zajęcia kraju przez Talibów. Zaczęliśmy więc prace wokół tematów granicy, uchodźctwa, gościnności, poczucia bezpieczeństwa i jego braku. Nie przypuszczaliśmy, że sześć miesięcy później, gdy spotykamy się, by publicznie zaprezentować efekty naszych prac, kryzys humanitarny na polsko-białoruskiej granicy się nie skończy, a ponad to trwać będzie wojna w Ukrainie, konflikty zbrojne przestaną dotyczyć odległych zakątków świata, zaś uchodźstwo stanie się codziennością.
Podejmowane przez nas tematy nie straciły na aktualności, zyskały natomiast bolesną jaskrawość. Uczestniczki i uczestnicy tej edycji Instytutu Otwartego pochodzą z Białorusi, Polski i Ukrainy. Pracowały i pracowali ze społecznościami migranckimi i uchodźczymi również z Afganistanu, Kuby, Afryki Subsaharyjskiej. Konfrontując się z historią własnej migracji lub pragnienia wyjazdu, lękając się o bliskich na terenach ogarniętych wojną, starały się i starali wsłuchać w opowieści innych i stworzyć bezpieczną przestrzeń dla ich wybrzmienia. Pragniemy, by działania powstałe przez sześć miesięcy naszej wspólnej pracy były świadectwem dążenia do gościnnego, współczującego, pomocnego świata pomimo przeciwnościom, wojnom i braku nadziei.
Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
OPISY PRAC
♦ Granica ♦
Warsztat „Granica” to zajęcia artystyczno-teatralne, na których stworzyliśmy wspólną przestrzeń do refleksji i badań naszych granic emocjonalnych i fizycznych. Punktem wyjścia do spotkania była potrzeba pracy z długotrwałym stresem manifestującym się w naszych ciałach i głowach – wywołanym kryzysem na granicy polsko-białoruskiej, ale też kryzysem ekologicznym czy ogólną sytuacją społeczno-polityczną. Zaczęliśmy zajęcia od badania odczuć w ciele, kształtując przestrzeń dla doświadczeń związanych z granicami w życiu prywatnym i publicznym. Improwizowaliśmy z ciałem poprzez techniki aktorskie, pogłębiając świadomość ciała i rozwijając zaufanie do własnej wyobraźni, opisując ruchem historie i obrazy. Rozmawialiśmy o doświadczeniu granic w naszym życiu. Dzięki pracy z kamerą powstał krótki materiał filmowy z warsztatów.
Volha Kalakoltsava – studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Mińsku na wydziale teatralnym. Pracuje jako aktorka teatralna i filmowa, prowadzi warsztaty aktorskie dla dzieci i dorosłych, zajęcia z samorozwoju i międzykulturowe.
Lizaveta Bibikava – w ramach działań Strefy WolnoSłowej bierze udział w spektaklach i performansach. Zajmuje się aktorstwem, pisaniem tekstów i nagrywaniem dźwięków.
Alana Ivory – aktorka, reżyserka, nauczycielka dyscyplin teatralnych, kulturolog, reżyserka spektakli, konkursów, festiwali. Pracuje z profesjonalnymi aktorami oraz teatrami amatorskimi.
Współpraca: Maria Sadowska – studentka komunikacji wizualnej w School of Form. Swoich sił próbuje w projektach filmowych oraz graficznych. W wolnym czasie lubi jeździć na desce, robić zdjęcia i czytać poezję.
♦ Soundwalk po bezpieczeństwo ♦
Gdzie czujemy się bezpiecznie? Jak brzmi dom? Skąd mamy wiedzieć, że docieramy do bezpiecznego miejsca? Projekt polegał na spotkaniach z osobami z doświadczeniem lub planem migracji i dotykał tematu poszukiwania bezpieczeństwa, wyobrażeń na temat jego poczucia i możliwości osiągnięcia egzystencjalnego komfortu. Wspólna praca odbywała się w oparciu o dźwięki i ich różnorodną deskrypcję, które jako medium dobre do symulacji przestrzeni umożliwiły rozważania nad ideą bezpiecznego miejsca.
Anna Maziarska – feministyczna aktywistka, Polko-Białorusinka. Członkini Warszawskiej Rady Kobiet i Ogólnopolskiego Strajku Kobiet. Zainteresowana działaniami dekolonizacyjnymi i zwiększającymi partycypację osób migranckich w przestrzeni społecznej. Kocha się w kinie, sztuce zaangażowanej i podróżach.
Kajetan Gołębiewski – absolwent sztuk społecznych w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, kulturoznawca i edukator. Interesuje się społecznymi i wspólnototwórczymi możliwościami form radiowych, teatrem politycznym, sztuką partycypacyjną oraz kreacją dźwięku. Posiada doświadczenie radiowe i teatralne.
Współpraca: Dzina Maslava, Sebastian Sosnowski, Iza Smelczyńska, Kornelia Błoch (School of Form), Klaudia Adamek (School of Form)
♦ Wątki ♦
„Wątki” to warsztaty uważnego tkania dla osób z doświadczeniem migracyjnym mieszkających w Tarnowie. Spotkanie jest pretekstem do rozmowy o indywidualnych doświadczeniach uczestników związanych z migracją i emigracją. Żyjemy w czasach, w których emigracja bywa opcją, wielką szansą, koniecznością, czasem przekleństwem. Co popycha nas do decyzji o opuszczeniu własnego kraju? Jakie historie zostawiamy za sobą, a jakie pozostają z nami i w nas? Jaki będzie nasz kolejny rozdział? Tak jak każda tkanina stworzona jest z wielu wątków, tak nasze spotkanie będzie przestrzenią do dzielenia się różnymi opowieściami. Poszukamy tego, co wspólne, a co różne. Techniki tkackie połączymy z mindfulness i medytacją, a na koniec warsztatów każdy z uczestników wyjdzie z własnoręcznie utkaną makatką.
Joanna Graniczkowska – artystka wizualna i nauczycielka. Fotografuje, tworzy tkaniny i obiekty, pisze. Od niedawna zafascynowana jest treningiem mindfulness i medytacją. Obecnie mieszka i tworzy w Tarnowie, gdzie pracuje też jako nauczycielka tkactwa w liceum plastycznym.
♦ Przepisy Linina ♦
Celem projektu jest opowiedzenie historii mieszkanek Ośrodka dla cudzoziemców w Lininie poprzez odniesienie się do ich tradycyjnych potraw. Dyskurs kulinarny zdominowały kuchnie europejskie lub dalekowschodnie. Chcemy przyczynić się w pewnym stopniu do zmiany paradygmatu i przedstawić polskiemu obywatelowi potrawy mniej znane, a przede wszystkim umożliwić poznanie osób mieszkających w ośrodku. Zebrałyśmy przepisy przywodzące na myśl dom, przepisy ulubionych potraw oraz opowiadania, które się z nimi wiążą, by móc zaprojektować zin zawierający historie opowiadaczek.
Izabela Krużyńska – studentka kierunku sztuki społeczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 2020 roku ukończyła wiedzę o teatrze na Uniwersytecie Gdańskim, tworząc spektakl teatralny o tematyce kobiecości. Aktualnie zaangażowana w działania Teatru Bezdomnych.
Oksana Kolisnyk – absolwentka kulturoznawstwa ze specjalnością antropologia i teoria kultury na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, pochodząca z Ukrainy. Obecnie studiuje sztuki społeczne na Uniwersytecie Warszawskim. Na co dzień zaangażowana w projekty społeczno-artystyczne z mniejszościami etnicznymi i migrantami w Polsce.
Współtwórcy: Bartłomiej Szura, Zuzanna Stadnik, Aminat, Malika, Rukijat, Aminat
♦ Ćwiczenia z porozumienia ♦
Nasze działanie wynika z potrzeby budowania lepszej komunikacji z bliskimi, w pracy, w działalności aktywistycznej, w sytuacjach, gdy podczas rozmów na trudne politycznie tematy pojawiają się poglądy, z którymi się nie zgadzamy. Wspólnie z uczestniczącymi osobami rozpoczęłyśmy twórczy proces poświęcony poszukiwaniu nowych narzędzi porozumienia. Ważne było dla nas stworzenie przestrzeni, w której możemy się wzajemnie uczyć, być na siebie uważni i uważne, a także rozmawiać o trudnościach, z którymi się mierzymy. W pracy wykorzystałyśmy metody Porozumienia Bez Przemocy. Podjęcie pracy nad komunikacją jest początkiem procesu, symbolicznym zaproszeniem do wspólnego stołu i podjęcia rozmowy.
Sonia Jaszczyńska – absolwentka filozofii i prawa na Uniwersytecie Warszawskim oraz grafiki na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Tłumaczka, redaktorka i rysowniczka. Pracuje w kulturze.
Weronika Perłowska – artystka wizualna i pracownica NGO. Absolwentka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu i dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim. W sztuce interesują ją emocje, zabawa i bliskość.
Współpraca: Łukasz Adamus, Ida Bączek, Jarek Dąbrowski, Dominika Imiela, Marta Szymkowiak, Kot, Natalia Kur, Zofia Oleksiak, Kasia Skoczylas
♦ Szczęściarz ♦
To animowana opowieść o długiej podróży z Afganistanu do Niemiec i o tym, ile trzeba poświęcić, uciekając przed wojną. Historia bazuje na życiu młodego chłopaka, współautora scenariusza, którego życie zmusiło do wyruszenia w tę niebezpieczną tułaczkę – najpierw drogą lądową, a potem z pomocą szmuglerów – drogą morską. Film zwraca uwagę na brutalny proceder pushbacków – praktyki odpychania łódek z uchodźcami z powrotem w morze, a także pokazuje, z czym mierzą się ludzie, którzy uciekają z kraju ogarniętego wojną i dlaczego robią to właśnie w taki sposób.
Marta Burza – z wykształcenia orientalistka i absolwentka Podyplomowych Studiów Pomocy Humanitarnej, a z pasji dziennikarka, aktywistka i lektorka języka polskiego jako obcego. W wolnych chwilach włóczy się po świecie, pilotuje wycieczki i pisze reportaże. Uważnie słucha, obserwuje i traktuje ludzi jak drogowskazy.
Cały team:
Faridullah Yerli – scenariusz. Film bazuje na jego historii. Farid obecnie mieszka w Niemczech i uczy się języka niemieckiego. W obozach dla uchodźców pełnił
nieoficjalnie rolę tłumacza, zna sześć języków obcych. To z tłumaczeniami chce związać swoją przyszłość. Lubi sport.
Marta Burza – scenariusz
Maria Sadowska – reżyserka. Studentka komunikacji wizualnej w School of Form. Swoich sił próbuje w projektach filmowych oraz graficznych. W wolnym czasie lubi jeździć na desce, robić zdjęcia i czytać poezję.
Klaudia Adamek – visual and motion designer. Studentka communication design na School of Form i gospodarki przestrzennej na Uniwersytecie Warszawskim. Interesuje się projektowaniem wystaw i komunikacji w przestrzeni.
Zuzanna Stadnik – visual and motion designer. Projektantka graficzna z wykształceniem humanistycznym, zawodowo związana ze środowiskiem startupowym. Obecnie studiuje communication design w School of Form.
Natalia Sobczak – visual and motion designer. Zawodowo i z zamiłowania projektantka graficzna, z wykształcenia inżynier biomedyczny. Obecnie studentka communication design na School of Form. Interesuje się tworzeniem animacji 2d.
Ramin Mansoory – tłumaczenie i dubbing. Badacz prawa międzynarodowego i stosunków dyplomatycznych. Pracował jako Specjalny Asystent Ambasadora Afganistanu w Kazachstanie, a także jako Rzecznik i Doradca do Spraw Zagranicznych w Balkh (Afganistan). Obecnie mieszka w Polsce.
Shafiullah Faizi – tłumaczenie. W Afganistanie był studentem informatyki. Obecnie mieszka w Polsce, intensywnie uczy się języka polskiego i przygotowuje do kontynuowania tutaj studiów
♦ Czerwień krwi ♦
Animacja stworzona jako dokumentacja doświadczeń systemowego rasizmu w Polsce. Powstała na podstawie serii rozmów toczonych w trakcie procesu wizowego, w dużej mierze na korytarzach urzędów. Zawiera sytuacje towarzyszące procesowi migracji i życia w Polsce osób Czarnych. Scenariusz oparty na głębszej współpracy z jedną rodziną z Zimbabwe próbującą połączyć się w nowym kraju jest jednocześnie refleksją nad doświadczeniami osób Czarnych w Polsce.
Magdalena Krysiak – interdyscyplinarna artystka wizualna, studentka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie na kierunku sztuka i media, zaangażowana w działania dekolonizacyjne, asystentka w badaniach dotyczących migracji i Afryki Subsaharyjskiej.
We współpracy z rodziną Mutsvara
♦ Proste rzeczy / Простыя рэчы / Simple Things ♦
Projekt jest opowieścią o życiu na emigracji poprzez rzeczy przywiezione z domu. Ponieważ to, co najbardziej lubimy i cenimy, może opowiedzieć o nas więcej niż my sami. Wspólnie z bohaterami projektu stworzyliśmy album, w którym zostały umieszczone najważniejsze dla nich przedmioty. Zdjęciom towarzyszą opowieści o bliskich, tęsknocie, marzeniach i oczekiwaniach, o powiązaniu z rodziną i jej historią tworzoną przed nami i razem z nami. Są to również opowieści o domu, którego czasem brakuje i który próbujemy stworzyć na nowo z tym, co mamy, uzupełniając życie nowymi rzeczami, które także stają się nieodłączną częścią nas.
Ina Sazon – absolwentka prawa i filmoznawstwa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Interesuje się prawami kobiet i migracją w różnych jej przejawach. Ma za sobą doświadczenie pracy dziennikarskiej. Emigrantka z pasją do zbierania historii. W wolnym czasie wolontariuszka i wielbicielka morza. Marzy, żeby nauczyć się grać na perkusji.
Współpraca: Iryna Arakhouskaya
♦ Unboxing sukcesu ♦
Czym jest sukces i czy każdy może go osiągnąć? Od czego zależy sukces? Próbowałam odpowiedzieć na te pytania, rozpracowując powszechnie uznaną ideę sukcesu, podważając jej inkluzywność. Może o sukcesie powinniśmy zacząć myśleć kolektywnie, nie indywidualnie?
Martyna Modzelewska – ur. w 1993 r. w Grajewie, niewielkim podlaskim mieście. Studiowała grafikę i malarstwo, obecnie kończy sztukę mediów w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
KALENDARIUM INSTYTUTU OTWARTEGO 2021/2022:
Program Instytutu Otwartego to proces edukacyjny, na który składa się cykl warsztatów oraz część praktyczna polegająca na stworzeniu konceptu i realizacji działania artystycznego angażującego społeczność, pod opieką zespołu kuratorskiego w składzie Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski.
Zjazd 1 – 9, 10 października
TWÓRCZA WRAŻLIWOŚĆ
Pierwszy zjazd otworzymy praktycznymi formami budowania przestrzeni do wspólnej pracy. Zastanowimy się nad rolą artystki, animatora, aktywisty we wzmacnianiu społeczności narażonej na wykluczenie, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności migranckich i uchodźczych. W doświadczeniach i rozmowach, które pozwolą nam poznać swoje praktyki twórcze i siebie nawzajem zastanowimy się nad tym, jak sztuka buduje wspólnotę oraz jak wpływa na ludzi czynnie zaangażowanych w działania artystyczne w swojej społeczności. Spotkanie będzie aktywną refleksją w działaniu nad tym, co oznacza opowiadanie ludzkich historii i biografii w pracy artystycznej, jakie towarzyszą mu możliwości i zagrożenia.
______________
Alicja Borkowska – kuratorka Instytutu Otwartego, założycielka i współtwórczyni Strefy WolnoSłowej, reżyserka, animatorka kultury, specjalizuje się w pracy twórczej z grupami wielokulturowymi. Absolwentka Wydziału Wiedzy o Teatrze w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie oraz Polskiej Szkoły Reportażu. Studiowała na wydziale DAMS na Uniwersytecie w Bolonii, gdzie przez wiele lat współpracowała również z Teatro dell’Argine, skończyła podyplomowy kurs z organizacji wydarzeń wielokulturowych organizowany przez ATER Formazione oraz master w Etnopsi (Ethno-Systemic-Narrative) w Rzymie. Reżyseruje wielokulturowe spektakle Strefy WolnoSłowej i koordynuje projekty lokalne i międzynarodowe fundacji, m.in. Azyl Warszawa, Instytut Otwarty, Migrating Theater, The City Ghettos of Today, History Atlas Under Construction, Beyond Theater, Atlas of Transitions. Prowadziła działania artystyczne z udziałem grup migranckich m.in. we Włoszech, Francji, Iranie, Boliwii, Palestynie.
Agnieszka Róż – inicjatorka i kuratorka Instytutu Otwartego. Buduje przestrzenie edukacyjne w nurcie gestalt, opiekuje się procesami twórczymi nastawionymi na zmianę społecznych postaw i przeciwdziałanie wykluczeniom. Kuratorka m.in. Generator Malta w ramach Malta Festival Poznań (2016- 2019), akademii dla twórczyń i twórców Sąsiedztwo – granice bliskości (2016-2019), działań dla młodzieży: Kurs Miejskiego Relaksu, H2O The future will involve us (2020-2021), Eksperyment: DIALOG (2017). Konsultantka scen intymnych w powstającej produkcji „Opowieści Niemoralne” (2021), producentka serialu podcastowego Familia – I w Polsce o nieheteronormatywnej rodzinie (2020). Uczy jak projektować i wdrażać działania społecznie odpowiedzialne w instytucjach kultury, sztuki i organizacjach pozarządowych. Edukatorka kulturowa w ramach programów Struktury Kultury (Ogólnopolski Program Bardzo Młoda Kultura, 2016, 2017), Centrum Praktyk Edukacyjnych (2016, 2015), Koalicja Kulturotwórców (FIO, 2016, 2018).
Zjazd 2 – 23, 24 października
DZIEŃ 1.
SZTUKA ZE SPOŁECZNOŚCIĄ
Sztuka zaangażowana, dialogiczna, interwencjonistyczna, relacyjna, kontekstualna, kooperacyjna, sztuka w przestrzeni publicznej, sztuka site-specific, sztuka nowych technologii – wszystkie te określenia odnoszą się do praktyk artystycznych komplementarnych wobec sztuki ze społecznością, z którą łączy je angażowanie uczestników i uczestniczki w aktywność twórczą, są one oparte na partycypacji. Lecz sztuka ze społecznością to coś więcej – działanie, w ramach którego twórca lub twórczyni przyjmują rolę facylitującą kreatywny proces realizowany przez społeczność, która pozostaje instancją decydującą o jego przebiegu, celu, estetyce, polityce i ostatecznym wydźwięku. Sztuka ze społecznością jest platformą wyrażania się innych i dokonywania przez nich zmiany otaczającej rzeczywistości w zgodzie z własnymi wrażliwościami, przekonaniami i potrzebami. Sięgając po przykłady działań artystyczno-społecznych przedyskutujemy fundamenty podejścia do współczesnej community art.
______________
Igor Stokfiszewski – kurator Instytutu Otwartego, badacz kultury, aktywista. Autor książek Zwrot polityczny (2009) i Prawo do kultury (2018). Współredaktor m.in. tomu Sztuka ze społecznością (2018) opracowanego wspólnie z Izabelą Jasińską i Jaśminą Wójcik, z którą od 2013 stale współpracuje przy jej przedsięwzięciach angażujących lokalne społeczności. Najszerzej znane jest ich trwające blisko dekadę działanie ze społecznością byłych pracowników i pracownic fabryki w Ursusie, podsumowane pełnometrażowym dokumentem kreacyjnym Symfonia fabryki Ursus (2018). Aktualnie pracują nad filmem partycypacyjnym z udziałem dzieci pt. Król Maciuś Pierwszy. Stokfiszewski współpracował również m.in. z Workcenter of Jerzy Grotowski and Thomas Richards, z kolektywem Rimini Protokoll i artystami: Arturem Żmijewskim, Pawłem Althamerem oraz Katarzyną Górną. Jest członkiem zespołu Krytyki Politycznej, gdzie odpowiada m.in. za przedsięwzięcia wzmacniające młodsze pokolenie aktywistów i aktywistek oraz twórczyń i twórców kultury.
Dzień 1 i 2.
RELACJE W GLOBALNYM ŚWIECIE. TRENING MIĘDZYKULTUROWY I ANTYDYSKRYMINACYJNY
W oparciu o międzykulturowe doświadczenia osób uczestniczących w zajęciach oraz o różnorodne – tradycyjne i najnowsze – metody treningu międzykulturowego, poruszymy zagadnienia dotyczące różnorodności i wrażliwości międzykulturowej, a także kwestie związane ze współczesnym rasizmem, etnocentryzmem i daltonizmem kulturowym. Porozmawiamy o tym, jak kształtować w sobie elastyczność perspektyw i akceptację na inność i jak to może nam pomóc w świadomej pracy z innymi. Będziemy pracować z ciałem, krzykiem i oddechem, technikami emotional release, shaking, bioenergetyką z elementami ruchu intuicyjnego. Zajrzymy w głąb siebie, wracając do tego, kim naprawdę jesteśmy, czego potrzebujemy i jak się z tym czujemy. Warsztat będzie okazją do zbudowania i rozwinięcia swojej kompetencji międzykulturowej, tak potrzebnej do dobrych relacji ze sobą i innymi w globalnym świecie.
______________
Margaret Amaka Ohia-Nowak – językoznawczyni i kulturoznawczyni, trenerka międzykulturowa i antydyskryminacyjna. W swoich warsztatach opiera się m.in. na pracy z ciałem, krzykiem i oddechem, NVC oraz technikach self-awareness. Obroniła doktorat na temat przejawów rasizmu w polszczyźnie. Absolwentka specjalistycznych seminariów poświęconych rasizmowi, ksenofobii, komunikacji równościowej i wielokulturowości. Współpracuje m.in. z Uniwersytetem Marie Curie-Skłodowskiej, Polską Akcją Humanitarną, Stowarzyszeniem Edukacji Krytycznej, Global Learning & Education Network i Stowarzyszeniem Nigdy Więcej. Jest Certyfikowaną Trenerką FRIS®.
Agnieszka Bułacik – jest queerfeministyczną twórczynią i facylitatorką z bogatą historią pracy w kulturze, sztuce i edukacji. Współzałożycielka new visions, kolektywu edukacyjnego wspierającego praktyków kultury, twórców zmian, społeczności i organizacje w przyjmowaniu nowych praktyk i podejść, by stawały się bardziej sprawiedliwe i inkluzywne. Posiada bogate doświadczenie w holistycznej edukacji antydyskryminacyjnej i krytycznej edukacji globalnej, tworząc angażujące, interaktywne i pełne współczucia przestrzenie edukacyjne. Jako edukatorka i facylitatorka prowadziła liczne warsztaty w całej Europie, wpływając na różne grupy poprzez tworzenie przestrzeni dla niewygodnych rozmów o dyskryminacji i odblokowywanie zdolności wyobraźni, współczującej autorefleksji i krytycznego myślenia; stworzyła narzędzia edukacyjne, które ułatwiają samodzielne uczenie się, edukacyjne materiały wideo oraz opublikowała teksty i zdjęcia poruszające temat systemowej opresji.
Zjazd 3 – 13, 14 listopada
OD RZECZYWISTOŚCI DO METAFORY I Z POWROTEM cz. I: STREFA WOLNOSŁOWA
Jak przetłumaczyć historię migracji na język sztuki? Jak opowiadać, oddawać głos, tworzyć połączenia pozornie dalekich światów? Spotkanie skoncentrowane będzie na przybliżeniu aktualnie najważniejszych kwestii dotyczących migracji i uchodźctwa do Europy oraz refleksji nad czerpaniem z tekstów kultury mówiących o migracji. Będziemy starać się umieścić naszą lokalną pracę ze społecznościami migranckimi w kontekście wydarzeń społeczno-politycznych na świecie, odwołując się jednocześnie do własnych doświadczeń i opowieści.
_____________
ANNA ALBOTH – dziennikarka i aktywistka, zajmuje się głównie tematyką mniejszości i migracji, publikuje w mediach polskich i zagranicznych. Zorganizowany przez nią Marsz dla Aleppo w 2017 r. był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Obecnie pracuje dla organizacji pozarządowej Minority Rights Group (MRG) jako koordynatorka projektu medialnego Media, Minorities, Migration, dzięki czemu odwiedziła większość miejsc dotkniętych tematem migracji w Europie.
ALICJA BORKOWSKA – założycielka i współtwórczyni Strefy WolnoSłowa, reżyserka, animatorka kultury, specjalizuje się w pracy twórczej z grupami wielokulturowymi. Absolwentka Wydziału Wiedzy o Teatrze w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie oraz Polskiej Szkoły Reportażu. Studiowała na wydziale DAMS na Uniwersytecie w Bolonii, gdzie przez wiele lat współpracowała również z Teatro dell’Argine, skończyła podyplomowy kurs z organizacji wydarzeń wielokulturowych organizowany przez ATER Formazione oraz master w Etnopsi (Ethno-Systemic-Narrative) w Rzymie. Reżyseruje wielokulturowe spektakle Strefy WolnoSłowej i koordynuje projekty lokalne i międzynarodowe fundacji, m.in. Azyl Warszawa, Instytut Otwarty, Migrating Theater, The City Ghettos of Today, History Atlas Under Construction, Beyond Theater, Atlas of Transitions. Prowadziła działania artystyczne z udziałem grup migranckich m.in. we Włoszech, Francji, Iranie, Boliwii, Palestynie.
PAWEŁ MOŚCICKI – filozof, eseista i tłumacz, adiunkt w Instytucie Badań Literackich PAN, członek Uniwersytetu Muri im. Franza Kafki. Interesuje się współczesną filozofią, różnymi dziedzinami sztuki (literatura, teatr, kino, sztuki wizualne) a także krytycznymi dyskursami politycznymi. Redaktor tomu Maurice Blanchot. Literatura ekstremalna (2007) oraz autor książek: Polityka teatru. Eseje o sztuce angażującej (2008), Godard. Pasaże (2010) i Idea potencjalności. Możliwość filozofii według Giorgio Agambena (2013), My też mamy już przeszłość. Guy Debord i historia jako pole bitwy (2015), Foto-konstelacje. Wokół Marka Piaseckiego (2016), Migawki z tradycji uciśnionych (2017), Chaplin. Przewidywanie teraźniejszości (2017), Lekcje futbolu (2019). W 2015 roku, we współpracy ze Strefą WolnoSłową przygotował Atlas uchodźczy inspirowany Mnemosyne Aby Warburga i czerpiący z historii migranckich i uchodżczych. Prowadzi też bloga: pawelmoscicki.net.
Zjazd 4 – 27, 28 listopada
OD RZECZYWISTOŚCI DO METAFORY I Z POWROTEM cz. II: CANTIERI METICCI
Jak łączyć motywy, wydarzenia i doświadczenia naszej codzienności z literaturą? Warsztat eksplorować będzie metody montażu literackiego istniejących tekstów z aktualnymi wydarzeniami i bezpośrednimi doświadczeniami uczestników i uczestniczek artystycznych działań ze społecznością. W czasie ćwiczeń przyglądać się będziemy połączeniom o charakterze tematycznym i morfologicznym tworząc teksty oraz mapy konceptualne i emocjonalne oparte nie tylko na literaturze, ale też na innych materiałach artystycznych, wizualnych, reportażowych, czy tekstach filozoficznych. Wykorzystamy narzędzia wzbogacające teksty kultury o analogie, a także te, które pozwolą nam je zdekonstruować, przekształcić czy przepisać na nasze doświadczenia. Warsztat przybliży metodę wieloletniej pracy Pietra Floridii nad scenariuszami wydarzeń performatywnych z udziałem społeczności, tworzonych m.in. we Włoszech, Maroku, Palestynie, Iranie czy Brazylii.
______________
Pietro Floridia – aktor, reżyser, pisarz. W 1994 roku założył Teatro dell’Argine w Bolonii, którego przez wiele lat był dyrektorem artystycznym. Kilkanaście lat później, razem z 30 performerkami i performerami z 14 krajów świata mieszkającymi obecnie w Bolonii stworzył zespół Cantieri Meticci oraz teatr i centrum kultury MET. Od lat pracuje z grupami wielokulturowymi, migrantami, uchodźcami i osobami starającymi się o azyl we Włoszech. Realizuje spektakle i interaktywne wydarzenia teatralne włączające mieszkańców miejsc, gdzie tworzy. Pracował m.in. w Niemczech, Francji, Szwecji, Maroku, Palestynie, Brazylii, Boliwii, Iranie.
Sara Pour – artystka wizualna, ilustratorka, graficzka. Pochodzi z Iranu, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Bolonii. Współpracuje z Cantieri Meticci tworząc scenografię i rekwizyty do spektakli oraz oprawę graficzną projektów. Prowadziła warsztaty plastyczne dla dzieci, młodzieży, pracowała w ośrodkach dla uchodźców. Realizuje projekty ilustratorskie oraz tworzy wielkoformatowe lalki, często w ramach warsztatów ze społecznościami.
Zjazd 5 – 11, 12 grudnia
Dzień 1
KONSULTACJE KURATORSKIE w oparciu o prezentacje researchu przygotowane przez uczestników i uczestniczki Instytutu Otwartego
Pierwszy dzień poświęcony zostanie prezentacji efektów researchu zrealizowanego przez uczestniczki i uczestników Instytutu Otwartego w odniesieniu do społeczności, z którymi pragną pracować oraz obszarów tematycznych, które pragnęłyby i pragnęli podjąć w ramach swoich realizacji. Traktując grupę uczestniczącą Instytutu Otwartego jako odbiorczynie i odbiorców, w bezpiecznej przestrzeni sprawdzimy pomysły, każda z osób zaprezentuje efekty swoich dotychczasowych poszukiwań. Będzie to punkt wyjścia do rozmowy, o kierunkach w których podążać mogą poszczególne procesy twórcze, do wymiany doświadczeń oraz intuicji, być może również do łączenia sił pomiędzy uczestniczkami i uczestnikami, by dalsze kroki na drodze realizacji pomysłów stawiać wspólnie z innymi.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
Dzień 2
DEKOLONIZACJA “ŚWIATA SZTUKI” I JEJ NARZĘDZI W PRAKTYCE.
Rozmawianie za pomocą działań artystycznych w przestrzeni publicznej.
“Świat sztuki” w przeciwieństwie do “istoty działania artystycznego” obarczony jest dziś mnóstwem zależności i układów współrzędnych wyznaczonych przez walory rynkowe lub etatystyczne, jak pozycjonowanie twórców i twórczyń, instytucji, miejsc. Czy po wielkim globalnym wypadku z 2020 roku (“Big accident” – pojęcie ukute przez francuskiego filozofa Paula Virilio) możemy w kulturze audiowizualnej przestawić akcenty i zająć się, przynajmniej w jakiejś mierze, powrotem etyki dobrej roboty? Dlaczego indonezyjski kolektyw RUANGRUPA będzie w 2022 roku, w miejsce dawnych kuratorów hegemonów, organizował kolejną edycję największej imprezy artystycznej – DOCUMENTA? Jakie narzędzia sztuki współczesnej mogą służyć wkluczaniu “Innych” w procesy niegdyś przynależne tylko twórczyniom i twórcom wykształconym w szkołach artystycznych? Kiedy sztuka staje się naprawdę publiczna? Jak i gdzie tworzyć prezentacje artystyczne, by były one skierowane do szerokiej publiczności? Jak widzów zmienić w uczestników?
___________________
Krzysztof Łukomski – badacz i kurator wydarzeń artystycznych. Zajmuje się edukacją artystyczną, uczy w Katedrze Intermediów Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu i prowadzi warsztaty w międzynarodowym uniwersytecie designu School of Form. Skupia się na nowych metodologiach zorientowanych na proces i komunikację między jego uczestnikami. Razem z Marianną Dobkowską pracował nad dwiema wystawami i wieloletnimi programami w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie – Gotong Royong. Rzeczy, które robimy razem i Social Design for Social Living (wystawa i program działań w Galerii Narodowej Indonezji w Dżakarcie). Interesuje się interdyscyplinarnymi i performatywnymi doświadczeniami w sztuce współczesnej i designie społecznym, a także wspólnotowymi praktykami artystycznymi. W praktyce edukacyjnej wykorzystuje podróż jako narzędzie sztuki, tworząc team-worki artystów, projektantów, aktywistów. Jedna ze zorganizowanych przez niego takich zespołowych praktyk pt. ART (OF) JOURNEY była oficjalną częścią programu Triennale w Katmandu w 2017 roku.
INDYWIDUALNE KONSULTACJE KURATORSKIE
(cztery uzgodnione wspólnie terminy w grudniu 2021 r. i styczniu 2022 r.)
Pomiędzy 13 grudnia 2021 a 28 stycznia 2021 odbywać się będą indywidualne konsultacje kuratorskie z uczestniczkami i uczestnikami Instytutu Otwartego odnośnie momentu, w którym znajdują się w realizacji swoich przedsięwzięć. Omówimy wyzwania stojące przed uczestniczkami i uczestnikami oraz postaramy się znaleźć rozwiązania wszystkich napotkanych podczas realizacji problemów. Spotkania kuratorskie posłużą również wstępnemu wyobrażeniu sobie kształtu, jaki przybrać mogą prezentacje poszczególnych prac z myślą o podsumowaniu procesu Instytutu Otwartego w marcu 2022 r. Wspólnie z grupą ustalone zostaną dwa terminy grudniowe i dwa styczniowe, kiedy zespół kuratorski będzie do dyspozycji uczestniczek i uczestników Instytutu.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
Zjazd 6 – 29, 30 stycznia
DZIEŃ 1
NASŁUCH SPOŁECZNY, cz. I
“Kto nigdy nie pracował w fabryce, ten nie wie, że to jest czysta magia” – jak słuchać i wzmacniać społeczności pozbawione sprawczości.
W ramach Instytutu Otwartego odbędą się dwa warsztaty (w formie spotkania i wymiany) z metodą badawczo-artystyczną Jaśminy Wójcik, na przykładach jej wieloletnich działań artystyczno-aktywistyczno-animacyjno-edukacyjnych. Stały się one narzędziem zmiany zaczynającym się w skali mikro (łącząc się każdorazowo z osobistymi obserwacjami i współpracą na rzecz budowania więzi i umacniania pomijanych grup). Pierwszy warsztat poświęcony będzie ośmioletniej twórczej współpracy z byłymi pracownikami i pracownicami upadłej fabryki traktorów w Ursusie, której podsumowaniem stał się pełnometrażowy dokument kreacyjny “Symfonia Fabryki Ursus”.
______________
Jaśmina Wójcik – artystka wizualna, reżyserka, autorka nastawionych na nasłuch, partycypacyjnych akcji społeczno-artystycznych. Zajmuje się włączaniem i oddawaniem podmiotowości społecznościom pozbawionym widzialności i możliwości wypowiedzi. Współredaktorka książki Sztuka ze społecznością (2018) osnutej wokół jej najszerzej znanego przedsięwzięcia – wieloletniego działania ze społecznością byłych pracowników i pracownic fabryki w Ursusie zwieńczonego nagradzanym pełnometrażowym dokumentem kreacyjnym w jej reżyserii pt. Symfonia fabryki Ursus (2018). Od kilku lat zaangażowana w edukację alternatywną poprzez opracowywanie autorskich praktyk kreacji artystycznej wypowiedzi dzieci. Oddaje sprawczość i podmiotowość dzieciom traktując je jako współtwórców i zapraszając do dialogu. Obecnie Wójcik koncentruje się głównie na oddolnych praktykach edukacji, czego efektem będzie jej nowy film na podstawie powieści Janusza Korczaka Król Maciuś Pierwszy.
Dzień 2
PRACOWNIA. PROJEKT ARTYSTYCZNO-SPOŁECZNY OD PODSTAW / CZ. I
Praca artystyczna, animacyjna i aktywistyczna wymaga dziś wielu kompetencji menadżerskich, produkcyjnych, a często też badawczych. Niejednokrotnie, chcąc przyczynić się do wzmocnienia społeczności systemowo wykluczonych, do bardziej sprawiedliwej dystrybucji kompetencji i dóbr konfrontujemy się z konkursowym trybem przyznawania grantów, brakiem badań i dostępu do raportów pomagających nam zrozumieć potrzeby danych społeczności i grup kulturowych. Ćwiczymy elastyczność i kompetencje miękkie w spotkaniach z dyrektorami instytucji kultury, uczymy się po godzinach, jak pisać wnioski grantowe i często pracując ponad 8 h dziennie, staramy się łączyć nasze kompetencje z wizją bardziej sprawiedliwego świata. Celem Pracowni jest rozwój kompetencji twardych, projektowych u artystek, animatorów, społeczników i aktywistek poprzez dostarczanie im niezbędnych umiejętności i wiedzy z zakresu definiowania, budowania i zarządzania projektami społeczno – artystycznymi, aby tworzenie działań społecznie odpowiedzialnych przynosiło zakładane rezultaty i przyczyniało się do tworzenia utopii w działaniu.
______________
Agnieszka Róż – inicjatorka i kuratorka Instytutu Otwartego. Buduje przestrzenie edukacyjne w nurcie gestalt, opiekuje się procesami twórczymi nastawionymi na zmianę społecznych postaw i przeciwdziałanie wykluczeniom. Kuratorka m.in. Generator Malta w ramach Malta Festival Poznań (2016- 2019), akademii dla twórczyń i twórców Sąsiedztwo – granice bliskości (2016-2019), działań dla młodzieży: Kurs Miejskiego Relaksu, H2O The future will involve us (2020-2021), Eksperyment: DIALOG (2017). Konsultantka scen intymnych w powstającej produkcji „Opowieści Niemoralne” (2021), producentka serialu podcastowego Familia – I w Polsce o nieheteronormatywnej rodzinie (2020). Uczy jak projektować i wdrażać działania społecznie odpowiedzialne w instytucjach kultury, sztuki i organizacjach pozarządowych. Edukatorka kulturowa w ramach programów Struktury Kultury (Ogólnopolski Program Bardzo Młoda Kultura, 2016, 2017), Centrum Praktyk Edukacyjnych (2016, 2015), Koalicja Kulturotwórców (FIO, 2016, 2018).
Zjazd 7 – 12-13 lutego
Dzień 1
PRACOWNIA. PROJEKT ARTYSTYCZNO-SPOŁECZNY OD PODSTAW / cz. II
Część druga zajęć z Agnieszką Róż, których celem jest rozwój kompetencji twardych, projektowych u artystek, animatorów, społeczników i aktywistek poprzez dostarczanie im niezbędnych umiejętności i wiedzy z zakresu definiowania, budowania i zarządzania projektami społeczno – artystycznymi, aby tworzenie działań społecznie odpowiedzialnych przynosiło zakładane rezultaty i przyczyniało się do tworzenia utopii w działaniu.
Dzień 2
NASŁUCH SPOŁECZNY, cz. II
“Zreformować świat to znaczy zreformować wychowanie”(Korczak). Intuicje zmiany, ścieżki poznania, pedagogie oduczające stereotypów myślowych w praktykach artystyczno – edukacyjnych.
Podczas drugiego spotkania z uczestnikami i uczestniczkami Jaśmina Wójcik opowie o tym jak czerpać z własnych doświadczeń, porażek, błędów, jak nasłuchiwać lokalnych wspólnot i jak praca ze społecznością może się przełożyć się na pracę edukacyjną (Manifest Edukacji Alternatywnej)? Podobieństwa, różnice, wyzwania. Warsztaty będą miały na celu wzmocnienie w uczestniczkach/ach poczucia wartości własnej, niepowtarzalnej drogi, pozwalania sobie na błądzenie, powolne budowanie i organiczne wzrastanie – nie zakładające jako celu wzrostu, lecz czerpanie przyjemności współbycia z innymi, nawet w odmiennych doświadczeniach, czy poglądach.
Zjazd 8 – 26-27 lutego
DOŚWIADCZENIE WSPÓLNE
W centrum zainteresowania warsztatu postawimy odbiorczynię i odbiorcę przygotowywanej przez uczestniczki i uczestników Instytutu Otwartego finałowej prezentacji efektów wspólnej pracy oraz znaczenia i sensy, jakie można odczytać z zaprojektowanych przez nas doświadczeń artystyczno-społecznych. Na chwilę przed zaproszeniem widzek-uczestniczek i widzów-uczestników zastanowimy się nad współistnieniem w przestrzeni wspólnej prezentacji obiektów i treści, porozmawiamy o sposobach budowania relacji i upłynnianiu granic pomiędzy poszczególnymi pracami. Przyjrzymy się połączeniom i zabiegom formalnym oraz efektom, jakie przynieść mogą u osób obcujących z naszymi prezentacjami.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
1, 8, 15 marca we wtorki w godz. 18.00-20.00 planujemy spotkania robocze przed podsumowaniem procesu-instalacją prezentującą projekty powstające w ramach Instytutu.
INSTALACJA 19, 20 marca
INTERWENCJE ARTYSTYCZNE IO 2022
Wspólnie przygotowaną instalację Instytutu Otwartego – zapis procesu pracy uczestników i uczestniczek w ramach autorskich projektów ze społecznościami, otworzymy w centrum Krytyki Politycznej Jasna 10. Równolegle proces twórczy pojawi się w przestrzeni online.
Zjazd 9 ewaluacja – 26, 27 marca
EWALUACJA
Przez cały okres trwania Instytutu będziemy Was zachęcać do konsultowania konceptów swoich prac w ramach grupowych i indywidualnych spotkań tutoringowych z Agnieszką Róż, Alicją Borkowską i Igorem Stokfiszewskim. W dwutorowym procesie nie zabraknie też miejsca na dekonstruowanie znanych sobie praktyk indywidualnej pracy i poddawanie refleksji kolejnych jej etapów. Na zjeździe ewaluacyjnym w żywej rozmowie o metodach poznanych w procesie edukacyjnym Instytutu zastanowimy się nad sprawczością naszych działań, możliwościami i zagrożeniami pracy wspólnej, poddamy refleksji swoje indywidualne postawy i wymienimy dobrymi praktykami na przyszłość.
Prowadzenie: Alicja Borkowska, Agnieszka Róż, Igor Stokfiszewski
Większość wydarzeń w ramach Instytutu jest współorganizowana przez Strefę Wolnosłową i Jasną 10. Warszawską Świetlicę Krytyki Politycznej w ramach programu Centrum Jasna finansowanego ze środków Miasta Stołecznego Warszawy oraz w ramach projektu The N.E.W. School realizowanego we współpracy z Allianz Kulturstiftung.